بزرگنمايي:

پیام خوزستان- دومین نشست بررسی اثرات سد گتوند بر شوری آب رودخانه کارون در دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمراه اهواز به یک مناظره تمام عیار بین اساتید این دانشگاه تبدیل شد ولی با این وجود جای شرکت مهاب قدس که مجری پروژه سد گتوند محسوب می شود به رغم دعوت انجام شده از سوی این دانشگاه ، خالی بود.
رئیس دانشکده مهندسی علوم آب دانشگاه شهید چمران اهواز و از منتقدان آبگیری سد گتوند، در این نشست عنوان کرد: پایین دست ترین سد بر روی رودخانه کارون سد گتوند است و این سد به این لحاظ از اهمیت زیادی برخوردار است که آب ورودی به دشت خوزستان را تامین می کند.
مهدی قمشی تصریح کرد: همزمان با ساخت سد گتوند در مسیر آب راهه یک سازند نمکی وجود داشته که به آن اصطلاحا سازند آغاجری گچساران گفته می شود که کاملا شور است و در کیلومتر پنج تا 9 بالا دست سد گتوند بیرون زدگی زیادی دارد و به عنوان منطقه نمکی محسوب می شود.
وی با بیان اینکه مشاور این سد که مهاب قدس بوده اقرار داشته که یک سازند در محدوده سد وجود دارد و 18.9 دهم درصد از آن برابر با 120 میلیون تن نمک است، گفت: در زمان آبگیری سد برای جلوگیری از تاثیرات این سازند اقدام به اجرای طرح‌ «پتوی رسی» کردند ولی متاسفانه این طرح در آبگیری اول فرو ریخت و بی نتیجه ماند.
او با تاکید بر اینکه بعد از مرحله آبگیری تا کنون فرورفتگی و فرو نشست های زیادی در سازند به وجود آمده و در داخل آن یک دریاچه آبی شکل گرفته است؛ افزود: این شرایط نشان می دهد که ارتباط سازند با مخزن کاملا به شکل زیر زمینی برقرار است.
این عضو هیئت علمی دانشگاه شهید چمران اهواز ادامه داد: از نظر تناژ میزان شوری که در پشت سد گتوند وجود دارد در سال 90 بیش از سه میلیون تن و در سال 96 به 10 و نیم میلیون تن نمک خالص رسیده ، همین نشان میدهد که جتما باید فکری به حال آن شود.
رئیس دانشکده مهندسی علوم آب دانشگاه شهید چمران اهواز با تاکید بر اینکه وضعیت شوری (EC) خروجی آب از سد گتوند در سال 94 تا 96که اوج دوران خشکسالی است کاهش پیدا کرده ، گفت: بر همین اساس این نظریه که دلیل شور شدن آب رودخانه کارون در مقاطع مختلف بخاطر خشکسالی است را باید رد کرد.
وی یادآور شد: بنابر این خروجی از سال 94 بهبود داشته به این دلیل که در بهره برداری از سد کنترل صورت گرفته و این امر به گونه است که از لایه های پایین سد خروجی انجام نمی شود و انتقال آب به بیرون از طریق لایه های بالا صورت می گیرد و تنها در بعضی اوقات شوری را از سد خارج می کنند.
قمشی افزود: اما در حقیقت اگر بخواهیم بدانیم که چقدر از شوری (EC) کارون در منطقه اهواز مربوط به سد گتوند است اعتقاد دارم که 12 درصد از افزایش آن برابر با 290میکروموس متعلق به این سد است به شکلی که باید گفت 100 درصد در ساخت آن خطا شده و افرادی که در اجرای آن شریک بوده اند باید تاوان اشتباهات خود را بدهند.
رئیس دانشکده مهندسی علوم آب دانشگاه شهید چمران اهواز همچنین نظریه تخریب سد گتوند به عنوان یک اقدام علاج بخش را رد کرد و گفت: این سد هم اکنون به خوبی در حال انجام دیگر وظایف خود از جمله آبگیری و کنترل سیلاب ها است و با مدیریت مخزن و دفع صحیح شورابه مشکل طی 10 تا 15 سال آینده قابل حل است اما این در صورتی است که این روند برای اهواز و زمین های کشاورزی مشکلاتی را به وجود می آورد.
محمد علی آخوند علی استاد دانشکده مهندسی علوم آب دانشگاه چمران اهواز دیگر سخنران این نشست درخصوص روند ساخت سد گتوند، اظهارداشت: در کف مخزن سد گتوند یک بمب نمکی واقع شده و اگر مدیریت نشود در آینده با مشکلات جدی مواجه خواهیم شد و این درحالی است که مشکلات آبی استان محدود به گتوند نیست و طرح غدیر نیز یکی دیگر از آنها است که در آینده تبعات آن روشن می شود.
وی با بیان اینکه در خصوص رفع مشکل گتوند به راهکار مناسبی دست پیدا کرده ایم اما به دلایلی نمی توانم در این باره توضیح دهم، عنوان کرد: روند ساخت این سد از زمان دولت هاشمی رفسنجانی شروع شد که بعد از آن در دوره اصلاحات ادامه داشت و سپس دولت احمدی نژاد آن را تکمیل و افتتاح کرد و اگر این پروژه ضعف و یا قوتی دارد همه دولت ها در آن شریک هستند.
آخوند علی با بیان اینکه قبل از آبگیری سد گتوند بهره برداری های سیاسی از آن شد، گفت: هم اکنون که سد ساخته شده، حذف آن کار ساده ای نیست بنابر این نیاز است تا با فعالیت های علمی بخشی از راه حل باشیم.
استاد دانشکده مهندسی علوم آب دانشگاه شهید چمران اهواز، سدها و ایست های آب در بالا دست، خشکسالی، انتقال آب به دیگر مناطق را سه عامل کاهش جریان آب در رودخانه های منتهی به جلگه خوزستان دانست و افزود: تبلیغات منفی زیادی روی این سد صورت گرفت و فشارهای فکری و روانی را برای مردم رقم زد.
وی تصریح کرد: با بررسی های علمی که صورت گرفت طی سال های خشکسالی متوجه شدیم که جریان آب کارون در ایستگاه گتوند دارای افت شده است و چیزی حدود 50 درصد کاهش جریان تحت شرایط آن سه عامل وجود داشت.
او با رد بررسی های دانشگاه تهران با عنوان اینکه 25 درصد از شوری آب کارون به دلیل آبگیری سد گتوند است، افزود: در تمام این سال هایی که سد آبگیری شده با توجه به توده های نمکی جریان آبی که خارج می شود بر اساس راهکار موجود مدیریت شده و از کیفیت مناسبی برای شرب، کشاورزی و صنعت برخوردار است اما لازم است دیگر شاخه های مسیر رودخانه بعد از سد را نیز بررسی کرد.
این عضو هیئت علمی دانشگاه شهیدچمران اهواز ادامه داد: 90 کیلومتر پایین تر در سه شاخه گرگر، شطیط و دز، میزان شوری (EC) به 2 هزار میکروموس می رسد و در مقطع اهواز شوری به 2هزار و 300 می رسد که در روزهای گذشته به سه هزار هم رسیده بود و بعد از آن در مقطع بهمنشیر آب رودخانه کارون در تابستان تجربه 12 هزار میکروموس را هم داشته است در حالی که شوری (EC) خروجی از خود سد گتوند بین 800 و 900 میکروموس است.
آخوند علی با طرح این سوال که دلیل این اختلاف از خروجی سد تا مقطع بهمشیر چیست، گفت: علت این شرایط وجود زمین های کشاورزی و پساب های ناشی از آن بخصوص 150 هزار هکتار زمین کشت نیشکر در مسیر این رودخانه است که شرایط را بدین شکل رقم می زند.
سید محمود کاشفی پور مدیر گروه محیط زیست دانشکده علوم آب دانشگاه شهید چمران اهواز نیز در اظهار نظری کوتاه با اشاره به اینکه وزارت نیرو مدیریت مخزن و تخلیه نمک از داخل سد به عنوان راهکار علاج بخش گتوند می داند، گفت: این درحالی است که آب نیرو تنها گزینه مدیریت سد را به عنوان راهکار کوتاه مدت در پیش گرفته و انتقال این نمک از داخل مخزن را بخاطر بار مالی آن فراموش کرده است.
حیدر زارعی دانشیار دانشکده مهندسی علوم آب دانشگاه شهید چمران اهواز با بیان اینکه فعلا با مدیریت مخزن شوری (EC) خروجی کنترل شده است، گفت: این اقدام باعث ذخیره لایه های نمکی در کف سد شده و اگر به هر دلیلی تراز مخزن کاهش پیدا کند، مدیریت آن کارایی نخواهد داشت.
مطالعات علاج بخشی سد گتوند در سال 94 به موسسه آب دانشگاه تهران واگذار شده و این موسسه گزارش خود را به سازمان مدیریت و برنامه ریزی (کارفرمای مطالعات) ارائه داده اما با گذشت چند سال از تصویب مطالعات، تصمیم نهایی در مورد سد گتوند اتخاذ نشده است. در این مطالعات سد گتوند به عنوان یک خطای ملی معرفی شده است.
بر اثر آبگیری سد گتوند 60 روستا در شهرستان های مسجدسلیمان و لالی به زیرآب رفته و ساکنان آنها آواره شدند. آنان می گویند با وجود پیگیری های بسیار شرکت سازنده سد (منابع آب و نیرو) تاکنون حاضر نشده حق و حقوق تعداد زیادی از این روستائیان را بپردازد.
همچنین370 هکتار زمین کشاورزی با 85 هزار بهره بردار کشاورزی در پایین دست سد گتوند قرار دارد که تحت تاثیر کیفیت آب این سد هستند.