پیام خوزستان
15 سال تبعيد براي شاعر اهل بيت/ مجسمه دعبل در انبار خاک مي خورد
شنبه 19 بهمن 1392 - 12:15:06 PM
مهر
با مفقود شدن يا جا به جايي يک مجسمه در يکي از شهرهاي بزرگ که گاهي به "مصلحت" و براي ايجاد حساسيت يا بسيج افکار عمومي در حمايت از آن اثر اتفاق مي افتد، همه رسانه هاي عمومي واکنش نشان مي دهند. خبر به سرعت بعد ملي و گاه بين المللي مي يابد اما هيچکس نمي داند که اولين مجسمه اي که گرفتار اين سرنوشت شد مجسمه دعبل خزاعي شاعر بزرگ جهان اسلام است. مردي که خود را وقف ستايش خاندان پيامبر اکرم(ص) کرد. دعبل بر اساس مستندات تاريخي، شهرتش را از سرودن شعر و مدح امام رضا (ع) کسب کرده است. دعبل خزاعي، براي اهالي شوش نامي آشناست و هر ساله ميزبان جشنواره بين المللي شعر اين شاعر نامي است.

بگذريم از اين که در مورد زادگاه اين شاعر انقلابي اختلاف هست اما ياد دعبل خزاعي با نام شوش گره خورده است. در ابتداي دهه هفتاد و همزمان با کنگره بزرگداشت اين شاعر، تنديسي ساخته شد. به خيال طراحان، اين تمثال مي توانست مهر تائيدي باشد بر رابطه دعبل و شوش. مهر پيوندي که چند ماهي بيشتر دوام نياورد، مجسمه به طور شبانه، آرام و بي سر و صدا جا به جا شد بي آنکه آب از آب تکان بخورد. تمثالي که بيش از20 سال پيش در يکي از ميادين اصلي شهر شوش و به منظور پاسداشت اين پير فرزانه نصب شد.

مجسمه در گوشه اي از حياط مجتمع فرهنگي دعبل خزاعي گذاشته شد، بي آنکه ابعاد آن با محيط تناسبي داشته باشد. گويي مجسمه را به زور در گوشه اي از حياط چپانده باشند. در به دري و جابه جايي ادامه داشت و سرانجام مجسمه شاعر اهل بيت از انبار شهرداري شهر شوش سر در آورد.

تنديس بازگردد

رئيس شوراي اسلامي شهر شوش در اين باره مي گويد: مجسمه دعبل خزاعي که مدتهاست از ميدان اين شهر برداشته شده، بايد در جايي مناسب‌ نصب شود.

عبدالجليل بيلاوي اظهار کرد: مرقد  دانيال نبي(ع) و دعبل خزاعي از شاخص‌هاي ديني و مذهبي اين شهر هستند.

بيلاوي افزود: در حال رايزني با شهرداري هستيم تا مکان مناسبي براي نصب اين مجسمه انتخاب شود.

رئيس شوراي اسلامي شهر شوش يادآور شد: در گذشته اين مجسمه در ميدان «هفت تير» نصب شده بود که جاي خوبي براي آن نبود به همين دليل برداشته شد و بايد جايي مناسب تر و در معرض ديد براي آن در نظر گرفته شود.

وي همچنين عنوان کرد: به هرحال براي ساخت اين مجسمه هزينه شده است و نبايد در گوشه‌اي مورد غفلت واقع شود. اين هزينه از بيت المال است.

بيلاوي بيان کرد: همانند بسياري از شهرهاي استان که در بخش‌هاي مهم شهر از جمله ورودي شهر، شخصيت‌هاي شهرشان را معرفي مي‌کنند، ما نيز بايد شخصيت‌هاي شوش را به مسافران اين شهر معرفي کنيم.

به گفته وي، در اين زمينه هماهنگي‌هاي لازم با شهردار در حال انجام است.

شهر خالي از نگاه فرهنگي

کارشناسان حوزه هنر و معماري شهري نيز نظراتي دارند. عبدالحسين لطيفي دراين باره توضيح مي دهد: بعد از آغاز دوران پست مدرن، زمينه يا متن مورد توجه بسياري معماران از گذشته تا امروز قرار گرفت. معماري و شهر سازي با توجه به زمينه يك امر سطحي نيست و همچنين امري صرفاً بديع نيست.

لطيفي مي افزايد: معماري با توجه به زمينه رابطه بصري توانمند و شيوايي با محيط اطراف خود دارد، به طوري كه يکايک ساختمانهاي يك شهر هميشه به مثابه بخشي از يك كل ديده و درك مي شوند و هر ساختمان مي تواند در تعاملي مستقيم با تاريخ، باورها و نيازهاي ويژه مكان و زمان باشد.

اين کارشناس طراحي اظهار کرد: معماري بدين شيوه بايد زبان نمايان شهر و جامعه باشد. هر شهر ارگانيسم زندگي است كه با فرهنگ و گذشتۀ منحصر به فرد خود كه مي توان آن را «تاريخ زمينه اي» يا «تاريخ متني» ناميد.

به گفته لطيفي، در آينده در آن ساختمانهاي جديد به مانند ريسمانهايي عمل خواهند كرد تا سُنن زندگي شهري نويني را به صورت محصولي كاملاً جديد ببافند.  اين هيبت جديد شهر خود از گذشتۀ متني و يافته هاي نوين عقلي و تكنولوژيك منبعث مي شود.

وي با بيان اينکه context (زمينه يا متن) خود شامل چندين عامل چون اقليم، فرهنگ، تاريخ، باورها و ... مي شود افزود: معمار يا طراح بر اساس اين ديدگاه بايد سعي کند تا حد ممكن اين عوامل را مورد توجه قرار دهد تا ساختماني متناسب با متن موجود خلق كند.

لطيفي با اشاره به معماري شهر شوش دانيال توضيح داد: امروزه در شهر شوش با توجه به سابقه تاريخي- مذهبي و اقليم خاص آن متاسفانه مشاهده مي کنيم معماران (و يا اصلاً به نظر نمي آيد معماري در اين موضوع دست داشته باشد) با بي توجهي به تمامي اين عوامل دست به طراحي و تغييرات مخربي نسبت به هويت و بافت شهري شوش مي زنند.

وي گفت: به راحتي مي توان ساختمانهايي را با فرمهاي نامتعارف و گنگ با موادي فاقد زيبايي و بي کيفيت كه متاسفانه برخي از اين ساختمانها، ساختمانهاي اداري اين شهر هستند و در جايي مثلاً در کنار مسجد جامع شوش ساختماني  بنا مي شود كه حريم گنبد اين مسجد را آشكارا مورد تجاوز قرار مي دهد.

اين کارشناس طراحي با اشاره به مجسمه دعبل خزاعي ادامه داد: در جايي ديگر چيزي عجيب و غير قابل انتظار را از متوليان مربوط وقت اين شهر شاهد بوديم. در آنجا مسئولان با عجله مجسمه شاعر پرآوازه مذهب شيعه (دعبل خزاعي) را در يكي از ميادين مهم شهر نصب مي كنند و سپس آن را برمي دارند.

لطيفي همچنين گفت: بالاخره در اين بين مشخص نمي شود هدف از نصب اين مجسمه چه بود و چرا و برداشته شد؟ البته گويا مسئولان شهر با شكل مجسمه مشکل داشتند و آن را مناسب نديدند ولي باز هم معلوم نيست چرا صورت مسئله حذف مي شود؟

 وي تاکيد کرد: از همه مهمتر گويي در طرح جديد شهري، ما بايد بافت آجري و لعابكاري شوش را كه از چند هزار سال قبل از ميلاد آغاز شده، به فراموشي بسپاريم.

 تنديس بهتر از تمثال

رئيس اداره اوقاف شوش اما مي گويد اين نهاد با شکل و شمايل مجسمه موافق نيست.

عليرضا ابولمشهدي مي گويد: مجسمه را شهرداري ساخت و در چاردستگاه گذاشته بود. شهرداري آن را گذاشت و برداشت.

 ابولمشهدي افزود: به نظر من شکل مجسمه زيبا نبود به گونه اي که مجسمه قوز داشت که به نظر مي رسد اين وضع براي شاعر اهل بيت شايسته نيست.

ابوالمشهدي توضيح داد: در توجيه اين شکل و شمايل مي گويند چون دعبل 95 ساله بوده و اين مجسمه دوران کهولتش را نشان مي دهد.

وي گفت: من مخالفتي ندارم اما فقط اين مجسمه به لحاظ شکل زيبا نيست. اگر به صورت تنديس نيم تنه باشد قشنگ تر مي شود.

به گفته وي، اين تنديس هم اگر در هر گوشه اي از شهر باشد مخالفتي نداريم و پذيرا هم هستيم.

رئيس ميراث فرهنگي شوش نيز در اين باره گفت: بايد از المان هاي فرهنگي شهر استفاده کرد.

رضا چناني افزود: از نصب المان هاي هويتي شهري در نقاط مختلف استقبال مي کنم. شکل و شمايل با هويت بهتر از شکل و شمايل بي هويت است. اما بايد ديد شهروندان چه مي گويند، آنها نگاهشان به شهر بسيار نزديک تر از ديگران است.

سعيد چناني از ساکنان شوش درباره تنديس دعبل خزاعي مي گويد: چرا بايد در شهري که کنگره بين المللي دعبل برگزار مي شود تنديسي از اين شاعر نباشد؟ جالب است که بدانيد در اهواز تنديس زيبايي از دعبل در محدوده منطقه چهار شهرداري نصب شده است.

چناني افزود: شهر شوش با حب اهل بيت(ع) عجين شده است. مردم شهر دوستدار اهل بيت و دوستاران آنها هستند. پس بهتر است تنديس اين شاعر بزرگ در اين شهر نصب شود.

هزينه براي هنر

سيد محمود تفاخ، تنديس ساز شوشي درباره شکل جايگزين مجسمه دعبل گفت: در دوره شهردار وقت، قرار بود مجسمه دعبل را عوض کنند و نظرم را درباره شکل جايگزين خواستند. من گفتم که اين شکل جديد، در هيچ سبک هنري قرار ندارد و حتي ارتباطي با شهداي هفت تير نيز در آن نمي بينم.

وي گفت: شوراي آن دوره هم موافق نظرم بودند اما نمي دانم چه اتفاقاتي صورت گرفت و مجسمه را عوض کردند.

تنديس ساز شوشي توضيح داد: بايد دقت کنيم که هنرمندان با طرح هاي خود روي تفکر مردم تاثير مي گذارند و به افکار عمومي جهت مي دهند. اما در شوش کسي براي کار هنري - شهري هزينه نمي کند.

تفاخ اظهار کرد: به همراه هنرمندان ديگر بارها درباره شکل جديدي که در اين ميدان است. نقدهاي خود را اعلام کرديم اما کسي توجه  نمي کند. حتي من پيشنهاد کردم که شکل عدد هفت را در آن بگذاريم که باز با بي توجهي مواجه شديم.

وي درباره مجسمه دعبل گفت: نظرم اين است که مجسمه دعبل بهتر است در جاي پيشين خود قرار گيرد و فراموش نکينم که در شوش سالانه کنگره بين المللي شعر دعبل خزاعي را داريم و در رسانه هاي جهاني نيز انعکاس دارد.

به گفته وي، اين در حالي است که در همين شهر مجسمه اين شاعر بزرگ را در گوشه اي دور از چشم مردم نگه داشتند.

تفاخ با بيان اينکه مکان قبلي به دليل مرکزيت و نزديکي به مرقد شاعر جاي مناسبي است گفت: به نظرم جاي پيشين بسيار مناسب تنديس است.

وي درباره اثر جايگزين دعبل توضيح داد: اثر جديد حتي مفهوم کانسپچوال را ندارد. هنر مفهومي که مردم را به فکر وا دارد و در نهايت آنها را به نتيجه اي برساند.   

در انتظار نصب

مذهب، باور مردم و تاريخ سه رکن اساسي در تعريف هويت شهري است. نگاه به هرکدام بدون توجه به ديگري مثلثي معيوب را تشکيل مي دهد که در نهايت اين عيب هويت و فرهنگ شهر را شکننده و به شلختگي مي کشاند. تنديس دعبل خزاعي، از مولفه هاي معنوي شوش است که سال ها در گوشه اي نگه داشته شده است. حال با توجه به نظرات کارشناسان بايد منتظر ماند و ديد براي پاسداشت اين عالم بزرگ، تنديس دعبل در کدام نقطه از شهر نصب مي شود؟


http://www.khozestan-online.ir/fa/News/721/15-سال-تبعيد-براي-شاعر-اهل-بيت--مجسمه-دعبل-در-انبار-خاک-مي-خورد
بستن   چاپ