ابتکار: گشت ارشاد تمام شد
سیاسی
بزرگنمايي:
پیام خوزستان - انصاف نیوز / معصومه ابتکار، در گفتوگویی به بررسی عملکرد دولت پزشکیان، چالشهای محیطزیستی و موانع پیشروی کار در حوزهی زنان در ایران پرداخت.
معصومه ابتکار، رئیس سازمان حفاظت محیطزیست در دولت خاتمی و معاون زنان و خانواده در دولت روحانی، تاکید کرد که نگاههای سیاسی به موضوعات غیرسیاسی و عقبگرد دولتهای نهم و دهم باعث وضعیت کنونی ایران شده است. متن این گفتوگو را در ادامه بخوانید.
انصاف نیوز: عملکرد آقای پزشکیان را چطور توصیف میکنید؟
بازار ![]()
ابتکار: عملکردها را باید با با توجه به شرایط و واقعیتها و شاخصها سنجید. آقای پزشکیان از نظر ایجاد همگرایی و همینطور انتصابات شروع خوبی داشتند. رویکرد وفاق هم از اساس رویکرد درستی است ولی اینکه در عمل نزد طرفین چقدر موفق بوده است، بحث مفصلی است.
«مردم در فشارند» | انتظارات بیشتری از دولت پزشکیان وجود دارد
«در مجموع با توجه به شرایط بسیار سختی که آقای پزشکیان دولت را تحویل گرفت و اتفاقاتی که بعد از تحلیف رخ داد، نمیتوان گفت عملکرد صددرصد خوب بوده است اما قابل قبول است. واتسپ مهم بود و رفع فیلتر آن قدم رو به جلویی بود.
البته انتظارات بیش از این است. فضا در دانشگاهها بهتر شده است اما مشکلات اقتصادی حتما دغدغهی مهمی است که باید حل شوند.
تعاملات اجتماعی خوبی هم بین رئیسجمهور و مردم وجود دارد و این موارد امیدهای زیادی را ایجاد کرده است اما دشواریهای اقتصادی اجازه نمیدهد این دستاوردها دیده شود. مردم تحت فشار هستند و تورم زیادی وجود دارد.»
ابتکار: گشت ارشاد تمام شد
انصاف نیوز: آیا ممکن است سال آینده چیزی شبیه به گشت ارشاد در خیابانها داشته باشیم؟
ابتکار: فکر نمیکنم. گشت ارشاد تمام شد. فکر میکنم قانون هم ابلاغ نمیشود و مردم هم به شکل طبیعی پیش رفتند. ممکن است گاهی هم رفتارهای عجیبی اتفاق بیفتد، اما عامهی مردم و نسل جوان به تعادل و راهحلی رسیدهاند که [دولت به معنای عام] هم باید آن را همراهی کند.
انصاف نیوز: بخشی از مردمی که مذهبی هستند، شرایط را «بیبند وبار» توصیف میکنند. نظرتان چیست؟
ابتکار: آنها هم باید حریم شخصی و چارچوب قانون را رعایت کنند و متوجه باشند مردم درک و فهم و مشی درستی دارند و تا اینجا همینطور بوده و از اینجا به بعد هم همینطور خواهد بودند. هرکسی میتواند ابراز نظر کند اما اعمال نظر و محدودیت درست نیست.
حذف دستاوردهای دولت قبلی از سایتها
انصاف نیوز: هر دولتی میگوید وارث موارد ناخوشایندی از دولتهای قبلی بودیم. چقدر زمان لازم است؟
ابتکار: مهم است که هر دولتی در روال مشخصی حرکت کند و نگاه سلیقهای نداشته باشد. وقتی دولتی میگوید قصد خالصسازی دارد و افراد توانمند را کنار میگذارد و روال و قانون برنامه و اهداف دیگر جدی گرفته نمیشوند، به همین شرایط میرسیم.
مثلا محیطزیست باید در هر دولتی مهم باشد ولی اگر دولتی، اساس برنامهها را تغییر دهد و به تجربههای گذشته نگاهی نداشته باشد، اشتباه است. یا مثلا عامدانه دستاورد دولت قبلی را از روی سایتها پاک کردند!
انصاف نیوز: چرا چنین عمدی وجود دارد؟
ابتکار: برای اینکه ملاک و مقیاسی برای مقایسه نباشد. با وجود شاخص و برنامه، میتوان گزارشها را مقایسه کرد. تصورشان این است که حافظهی مردم کوتاه است! اینکه دولتی فکر کند، دستاوردهای گذشته را به دلیل اختلاف فکر رد کند، نه تنها درجا میزنیم بلکه دچار عقبگرد میشویم.
انصاف نیوز: آن اطلاعات درحالحاضر برگشته است یا خیر؟
ابتکار: بخشی از آنها با همت خانم بهروزآذر برگشته است و بقیهشان هم درحال بازیابی است. برنامهها باید پیش بروند و برنامههای عدالت جنسیتی اجرا شوند.
انتقاد ابتکار از دولت احمدینژاد
انصاف نیوز: شما سالها در دولت و سازمان حفاظت محیطزیست بودید، در چه مواردی میشد بهتر عمل کنید؟
ابتکار: دولت جدید باید کارهای خوب دولت قبلی را ادامه دهد. زمان آقای خاتمی، کل برنامهها و سیاستهای محیطزیست، متوقف شد و دوربرگردان خورد! آنها سیاستهای کلانی بودند که باید جدی گرفته میشدند و توسعه را با حفظ محیطزیست در نظر میگرفتند.
سیاستهای دولت هفتم و هشتم، متوقف و به فراموشی سپرده شد و خیلی از فرصتها را از دست دادیم. مشکلاتی که در حوزهی آب داریم، به زمان آقای احمدینژاد برمیگردد که همهچیز رها شد. عوامل متعددی سهیم است اما قطعا مهمترینش استمرار نداشتن سیاستهای اصولی و برخورد سیاسی با موضوعات غیرسیاسی است!
انصاف نیوز: شما مدام از زمان آقای خاتمی نام میبرید و چیزی از زمان آقای روحانی نمیگویید…
ابتکار: به آن دوران هم میرسیم. اول بگوییم که دوران خوبی هم داشتیم! در ادامه توضیح میدهم. اما در دولت یازدهم همهچیز به هم ریخت. چون در هشت سال قبلی نگاههای امنیتی زیادی وجود داشت. بسیاری از تشکلها منحل شدند و محدودیتها جدی شدند.
فرهنگستان علوم سال 89 گزارشی ارائه داد که تعداد زیادی از تشکل ها منحل شدند. 700 تشکل به حدود سیصد و خردهای کاهش پیدا کرده بود. علتش هم همان محدودیتها و نگاهها بود.
نگاههای امنیتی و بازداشت فعالان محیطزیست | افتوخیز تشکلهای محیطزیستی
«در دولت یازدهم هم سعی کردیم شبکههای محیطزیستی را فعال کنیم و برنامه داشتیم که تشکلها در برنامهها نظر بدهند. سایه نگاهِ دستگاههای امنیتی در دولت یازدهم هم وجود داشت. در مقطع تغییر دولت در سال 96 (اوایل دولت دوازدهم و زمان آقای کلانتری) اتفاقاتی افتاد و فعالان میحطزیست بازداشت شدند و حادثهی ناگوار برای مرحوم سیدامامی پیش آمد.
وزیر اطلاعات دولت دوازدهم کاملا مخالف آن برخوردها بود و اعتقادی به آن محکومیتها نداشت.»
انصاف نیوز: در کنار بحثهای کارشناسی، نگاه امنیتی و سیاسی به فعالیتهای زیستمحیطی چطور بود؟
ابتکار: در زمان آقای خاتمی هم نگاههایی بود و دستگاههای امنیتی صحبتشان را مطرح میکردند. رشد زیادی دربارهی انجمنهای محیط زیستی داشتیم که سال 76 شاید حدود 10 تشکل محیطزیستی در ایران فعال بودند اما مردم برای توسعه جامعهی مدنی و تشکلها تشویق شدند. اول باید این موارد را بگویم!
آن زمان در هر استانی حدود 7-10 تشکل ایجاد شد. در نهایت از 10 انجمن به 700 تشکل محیطزیستی در کشور رسیدیم و شبکهسازیهای خوبی هم شکل گرفت!
دفتر مشارکتهای مردمی هم آن زمان تاسیس شد. شبکه ملی و شبکه استانی تشکلها برای اولینبار شکل گرفت و تصویب شد که تشکلها عضو شورای برنامهریزی استان شوند تا اجازه داشته باشند در تصمیمگیریها سهیم باشند.
دستگاههای امنیتی میگفتند شاید اینها تهدید باشند و جواب ما هم این بود که این رشد، شاخصی برای تامین امنیت است. متاسفانه در دولتهای نهم و دهم فضا کاملا امنیتی شد.
انصاف نیوز: نمیشد زمان آقای روحانی آن اتفاقات برای فعالان محیطزیستی پیش نیاید یا با آن شدت پیش نرود؟
ابتکار: غیرمترقبه بود و کسی فکرش را نمیکرد.
انصاف نیوز: اگر جای آقای کلانتری بودید چه کاری انجام میدادید؟
ابتکار: نمیدانم. فکر نکردم و نمیدانم آیا میشد کاری انجام داد یا نه. البته همان موقع هم در دولت پیگیر این موضوع بودم. به شخصه بارها از آقای علوی پیگیری کردم.
با اینکه مسئولیتم در حوزهی معاونت زنان بود، اما با خانوادهها در ارتباط بودم و با آقای علوی هم صحبت میکردم ولی اختیاری وجود نداشت. البته محکومیتها شدید بودند، ایستادگیهای آقای علوی و آقای روحانی کمک کرد. بحثهای اعدام هم مطرح بود و پیگیریها کمک کرد از شدت احکام کاسته شود.
انصاف نیوز: کارشناسان میگویند وضعیت امروز ایران ورشکستگی آبی است که اسم ناترازی روی آن گذاشتهاند. شما در زمان خودتان…
ابتکار: کاملا به سالهای قبل و دولت هفتم و هشتم برمیگردد. هر زمان که بحث بودجهی خشکسالی را داشتیم، در گزارشهایمان مطرح میکردیم که در درازمدت باید در نظر گرفته شود…
انصاف نیوز: کارشکنیها از کجا بود؟
ابتکار: عدهای اصلا به این موضوعات باور نداشتند. فشارهای مختلفی که به دولت وارد میشد، مانع از اجرای برنامههای راهبردی و افقگشایی میشد. ما مدام درگیر خرید گندم و چیزهای دیگر بودیم.
انصاف نیوز: برای انجام اصلاحاتی که مدنظرتان بود موفق نشدید؟
ابتکار: خیلیهایش را موفق نشدیم اما بیشتر از آن میشد کار کرد. میشد کشاورزی را به سمت سازگار شدن با محیطزیست و اقلیم برد اما اعتبارات زیادی میخواست. در زمینهی تصفیه فاضلاب جهتگیریهای درستی داشتیم. ولی موانعی بودند که دستِ دولت را میبستند.
توقف برنامههای محیطزیستی در دوران احمدینژاد
انصاف نیوز: از سمت چه کسانی؟
ابتکار: منتقدان دوران اصلاحات، سیاست تثبیت قیمتها را مطرح کردند و ضربهی سنگینی به درآمدهای دولت، اصلاح قیمتها و… زد. یارانههایی که داده شد هدفمند نبودند و به اجرای عدالت هم کمکی نکردند.
آن دوره فرصت خوبی برای اصلاح برخی از برنامههای محیطزیستی و توسعهای بود ولی در دولت نهم و دهم آن برنامهها متوقف شدند!
انصاف نیوز: در زمان شما هم انتقاداتی برای سدسازی مطرح شد.
ابتکار: جهتگیری مشخصی برای سدسازی و تامین آب وجود داشت. نمایندگان مجلس برایشان مهم بود که سد یا پتروشیمی در منطقهشان ایجاد شود. تصورشان از توسعه همین موارد بود.
در زمان من الزام به ارزیابی محیطزیستی وجود داشت. هیچ پروژهای در دولت یازدهم بدون انجام ارزیابی محیطزیستی انجام نشد.
انصاف نیوز: ضمانت اجرایی هم داشتند؟
ابتکار: ضمانت اجرایی با سازمان و دستگاههای ذیربط بود، اما در دولتهای نهم و دهم نزدیک 200 پروژه عظیم زیستمحیطی بدون ارزیابی زیستمحیطی انجام شد و وقتی آمدم با پیچیدگی عجیبی مواجه شدم چون بعضیهایشان تا 30 و حتی 70درصد جلو رفته بودند!
فشارهایی بود که میگفت اجازه دهید کار تمام شود. ولی من ایستادگی کردم و اجازه ندادم؛ چون کشور تا سالها صدمه میخورد. ناگوار است که ببینیم برخلاف آن که توانستیم در دورهای قانونمند عمل کنیم، در دورهی دیگری همهچیز رها شد!
انصاف نیوز: با توجه به عمر کوتاه دولتها این ضابطهها باید چطور تنظیم شوند؟
ابتکار: ضابطه، قانون و ارزیابیهای زیستمحیطی وجود دارند. ما هم دفتری را برای این موضوع ایجاد کردیم. به مجرد تغییر دولت، تمام برنامههای دولت اصلاحات نادیده گرفته شد.
ارزیابیهای دربارهی میانگذر دریاچه ارومیه انجام شد ولی تائیدیه ندادیم اما در دولت بعدی که تائیدیه دادند، هیچکدام از آن الزامات اجرا نشد. قطعا امروز یکی از دلایل مشکل گردش آب در دریاچه ارومیه به همان دوره برمیگردد.
ابتکار: زورِ سازمان نمیرسید؟
ابتکار: در دورهی نهم و دهم، سازمان اولویتی نداشت. در دولت یازدهم دوباره موضوع را جدی گرفتیم ولی برای سدی که 70 درصد پیش رفته بود، چه کار میشد انجام داد؟ اعتبارات عظیمی برای این کارها در نظر گرفته میشد. رقمهای 5-10 هزار میلیارد تومان. درصورتیکه در سازمان محیطزیست بودجههای بسیار کمی داشتیم که ممکن بود همانها هم پرداخته نشود.
پروژههای آبخوانداری با بحثهای علمی تعریف شده بودند اما بودجههای بسیار کمی به آنها اختصاص داده شد. موفقیتهای مشخصی هم در مناطقی داشتیم که مرحوم دکتر کوثر اجرا کرده بودند. سطح آبهای زیرزمینی و منابع آبی مورد نیاز افزایش پیدا کرده بود.
نفوذ روایتهای زنستیزانه به نام اسلام | سایهی تحجر بر حقوق زنان
انصاف نیوز: موانع کار در حوزهی زنان چیست؟ چه کسانی نمیگذارند عدالت جنسیتی برقرار شود؟
ابتکار: اگر نگویم دیدگاه زنستیزانه، اما نگاه واپسگرایانه و محدودکنندهای وجود دارد که حتی قبل از انقلاب هم بود. امام هم در مقابلشان میایستاد و اگر آن ایستادگیها نبود شرایط بدتر میشد.
چنین دیدگاهی ریشهدار است. جریان نفوذی از روایتهای غیراسلامی زنستیزانه در اسلام وجود دارد. خانم منیره گرجی به عنوان تنها زن عضو خبرگان قانون اساسی، روی این موضوعات کار کرده بود و میدانست آن روایتهای جعلی از تورات آمدهاند.
روایتهای جعلی زنستیزانهای که به عمد وارد متون شیعه شدند و متاسفانه پالایشی که باید اتفاق بیفتد، نیفتاد. این مسئلهی محدودکننده برای زنها شروع شد و زنها را باعث آسیبهای اجتماعی دانستند.
علت این موضوع به مسائل گفتمانی و تعارضهای جدی با اسلام واقعی ناب برمیگردد و بخش دیگری هم به جدال قدرت مربوط است. کسانی که در خانواده و در جامعه هستند که فکر میکنند با توجه کردن به زنان بخشی از قدرت را از دست میدهند!
«میگویند برخی چیزها غربیاند»
انصاف نیوز: عملکر خانم بهروزآذر تابهحال چطور بوده است؟
ابتکار: او دارد تلاش میکند ولی باید گامهای اساسیتری بردارد. در دولت یازدهم و دوازدهم بحث تحقق قانون و عدالت جنسیتی مطرح شد. در دوران خانم ملاوردی اطلس وضعیت زنان در استانهای مختلف تهیه شد.
بعد از آن هم شاخصهایی هم برای عدالت جنسیتی تهیه و برنامههایی برای ارتقای زنان نوشته و تصویب شد.
درگاهِ دریافت اطلاعات مربوط به شاخصهای عدالت جنسیتی هم در حوزهی آموزش اجرایی شد. تمام این موارد در دولت سیزدهم متوقف شدند. مصوبهها وجود دارند و برای چهار پنج سال پیش هستند و میتوانند بهروز شوند اما کاملا اجرایی هستند و خانم بهروزآذر میتواند آنها را ادامه دهد.
تلاش کردیم و لوایحی (حدود 15 مورد) در دولتهای یازدهم و دوازدهم به مجلس ارائه شدند. قانون حمایت از کوکان و نوجوانان هم تصویب شد و معاونت زنان باید به اجرای آن کمک کند. خانم بهروزآذر میتواند این موارد را پیگیری کند.
آن زمان بعضی از آن لوایح را پیگیری کردیم و بعضی از آنها هم مثل تامین امنیت زنان در برابر خشونت در مجلس به نتیجه نرسید.
انصاف نیوز: لایحه رومینا چه شد؟
این هم در مجلس مانده و باید پیگیری شود.
انصاف نیوز: چه اتفاقی میافتد که دچار سرنوشت نامعلوم میشوند؟
ابتکار: متاسفانه اراداهای در مجلس برای پیشبرد برخی از مسائل وجود ندارد و میگویند فمنیسیتی و برگرفته از قوانین غربی هستند! درصورتیکه بسیاری از قوانین بینالمللی برگرفته از فرهنگ شرق و آموزههای دینی ماست. آموزش ناشی از خرد بشری است و برای زن و مرد نباید فرقی داشته باشد!
اتهام زشتی است که میگویند کارهای دولت براساس دستور کارهای خارجی است. دربارهی سند 2030 هم در شرایطی هم این اتهام را میزدند که خودشان هم مجری این بودند اما مشکلی برایشان نبود.
پیشنهادهای ابتکار برای شینا انصاری
انصاف نیوز: آیا برای پیش بردن کارها الزاما باید سیاسی بود؟ آیا شینا انصاری نیازی به سیاسی بودن دارد؟
ابتکار: سیاست و راهبرد و چشمانداز داشتن حتما لازم است تا بتوان افقگشایی کرد و در سطوح عالی در سیاستگذاریها اثرگذار بود. نیازی نیست به طیف سیاسی خاصی متعلق باشد، ولی میتواند اثربخشی خودش را داشته باشد.
انصاف نیوز: مهمترین توصیهی شما برای او چیست؟
ابتکار: خانم انصاری هم از فرصت استفاده کند و برنامههایی را در زمینهی تغییر اقلیم، کشاورزی پایدار، انرژی را دنبال کند. سازمان محیطزیست هم میتواند در حوزهی حل ناترازی کمک کند. البته تحریمها هم مشکلاتی را به وجود آوردهاند. بحث آلودگی هوا هم جدی است.
سازمانهای بودجهخوار با تاثیر منفی
انصاف نیوز: آیا کیفیت خودروسازی و بنزین را که در آلودگی هوا نقش دارند، باید به بحث تحریمها گره زد؟
ابتکار: سازمان باید سخت بگیرد. دولت باید جهتگیری بودجهاش را تغییر دهد. فارغ از بحث بودجههای دفاعی، بخش زیادی از بودجههای دولت صرف تشکیلات به اصطلاح فرهنگی میشود که عملا تاثیری ندارند.
هر سال فهرست بودجهی آن سازمانها منتشر میشود. مجموعههایی هستند که میتوانند با پرسنل کم کارایی بالایی داشته باشند ولی سال به سال پرسنل و بودجهها و ساختارهایشان بیشتر میشود ولی فایدهای هم ندارند!
یکی از کارهای خوبی که در دولت اصلاحات و اعتدال انجام شد، محدودکردن بدنه دولت بود. نهادهای فرهنگی و سازمانهایی داریم که حتی بودجهشان از سازمان محیطزیست بیشتر است اما نقش خاصی ندارند و حتی تاثیر منفی میگذارند!
فرصتی نمانده است…
«دولت باید برای این موارد جدی باشد. اگر هدررفت آب، طرحهای تصفیه فاضلاب و… انجام نشود، منابع را از دست میدهیم. فرصتی باقی نمانده است و شرایط آب کلانشهرها نشان میدهد نباید طبق روال گذشته عمل کنیم.
بودجه هست اما در حوزههای اشتباه هدر میرود. خانم دکتر انصاری هم با قدرت و تاثیرگذاری بیشتر و با کمک تشکلها میتواند شرایط را بهتر کند. دستگاههای دیگر هم باید همکاری کنند چون زمان چالش و درگیری نداریم. در زمینهی آب شرایط حساسی داریم و هر بازی سیاسی و هزینههای اشتباه، اوضاع را بدتر میکند.
بودجهها باید در حوزههای درست هزینه شوند. صداوسیما میتواند یکی از شبکههایش را به منابع طبیعی و مسائل مرتبط اختصاص دهد.
ابتکار: چرا دختران باید در مدارس دخترانه حجاب داشته باشند؟
انصاف نیوز: چقدر با دهه هشتادیها برخورد داشتید؟ مهمترین ویژگیشان چیست؟
ابتکار: با دهه هشتادیها در دانشگاه زیاد برخورد دارم، آیندهنگر، علاقهمند و فعال و باهوش و امیدبخش هستند. اگر فضا برای نسل جوان فضای تعامل باشد، میشود خیلی خوب با آنها کار کرد و میتوانند در آینده موثر باشند.
انصاف نیوز: قبلا دربارهی حضور دختران بدون حجاب در مدارس خاص گفته بودید. میشود این کار را برای مدارس دیگر انجام داد؟
ابتکار: قطعا میشود. وقتی در مدرسه مرد وجود ندارد، چرا باید دختران حجاب داشته باشند؟ دختران در مدارس مذهبی دکتر حدادعادل و بقیه مدارس سالهاست حجاب ندارند. یکبار تفکیک جنسیتی انجام دادیم و یک بار دیگر هم میگوییم حجاب داشته باشید!
انصاف نیوز: مدیران مدارس میتوانند مستقل این موضوع را تغییر دهند؟
ابتکار: نمیدانم. امیدوارم مشکلی نداشته باشند. اگر حجاب بحث شرعی است، مشکلی در مدارس دخترانه نیست.
انصاف نیوز: بخشی از مردم انتقاد میکنند که فرزندان برخی از سیاستمداران در خارج از ایران زندگی میکنند، چطور به این موضوع واکنش نشان میدهید؟
ابتکار: جوانها انتخاب خودشان را دارند. شما در هر خانوادهای چنین موضوعی را میبینید. این موضوع قابل نقد نیست و نسل جوان تصمیم خودش را میگیرد.
انصاف نیوز: زنان توانمندی در طول این چند دهه داریم که بتوانیم امیدوار باشیم روزی رئیسجمهور زن داشته باشیم؟
ابتکار: بله. قطعا همینطور است. یکی از برنامههایی که در دوران آقای روحانی پیش بردیم، اختصاص 30 درصد از مناصب عالی دولت به زنان بود که نسبتا هم موفق بود و کارنامهی خوبی هم داریم و حالا هم میبینیم زنان وزیر و معاون وزیر هستند. زنان توانمند و تحصیلکردهای داریم که میتوانند موفق باشند.
لینک کوتاه:
https://www.payamekhuzestan.ir/Fa/News/1067798/