چاپ

پیام خوزستان - وقتی غبار در ریه‌ زندگی می‌نشیند
سرفه های بی امان خوزستان
بررسی تأثیر ریزگردها بر زندگی و مهاجرت در خوزستان
زینب دانشور- «خبر جنوب»/
اینجا، جایی در جنوب غربی ایران، خاک هنوز بوی جنگ می‌دهد؛ اما این روزها جنگی دیگر جریان دارد، جنگی بی‌صدا، اما فرساینده. ریزگردها از راه می‌رسند بی‌دعوت، بی‌رحم. باد که بلند می‌شود، آسمان گم می‌شود.
خوزستان دیگر آبی نیست، خاکستری‌ست. کودکان پیش از آن‌که الفبا یاد بگیرند، معنای سرفه‌های ممتد را می‌فهمند. پیرمردها به جای شب‌نشینی، به دستگاه اکسیژن پناه می‌برند. پرستارها بیش از همیشه نگران‌اند، و مادرها بیش از همیشه بی‌قرار. ماسک‌ها، دیگر فقط نشان یک بیماری جهانی نیستند؛ بخشی از زندگی روزمره‌اند، انگار جزئی از لباس. خوزستان نفس کم آورده و صدایش، در میان غبار، گم شده است.
سال‌هاست وعده‌ها تکرار می‌شوند. سدسازی‌های بی‌رویه، خشک‌سالی، برداشت‌های بی‌حساب از تالاب‌ها و رها کردن زمین‌هایی که روزی سبز بودند؛ همه دست به دست داده‌اند تا خاک برخیزد و در هوا بماند. و سهم مردم، تنها تماشای تیره شدن آسمان و نفس کشیدن با ترس است.
ریزگردها تنها ذرات ریز خاک نیستند؛ آن‌ها روایتگر سال‌ها بی‌توجهی، سوءمدیریت و دل‌خستگی‌اند. در خوزستان، ریزگرد یعنی خستگی مزمن، یعنی کودکی که سرفه می‌کند بی‌آن‌که بداند چرا، مادری که با چشم‌های سرخ‌شده فرزندش را به درمانگاه می‌برد و مردی که دلش برای آسمان آبی تنگ شده، برای نفسِ بی‌درد.
مردم خوزستان با آلودگی هم‌خانه شده‌اند. هر سال، شمار روزهای خاک‌آلود بیشتر می‌شود و امیدها کمتر. پزشکان هشدار می‌دهند که بیماری‌های تنفسی، قلبی و عصبی روندی صعودی دارند. مدارس تعطیل می‌شوند نه به دلیل برف، که به دلیل نفس‌کشیدن. فعالیت‌های عادی زندگی، مثل پیاده‌روی ساده در خیابان، گاهی به تصمیمی خطرناک تبدیل می‌شود.
اما این فقط سلامت فیزیکی نیست که زیر بار ریزگردها له می‌شود. سلامت روانی مردم هم فرسوده شده. غم، اضطراب و بی‌قراری، همراه همیشگیِ روزهایی‌ست که آسمان خاکستری‌ست و آینده گنگ. خیلی‌ها از خوزستان کوچ کرده‌اند؛ کوچ نه برای شغل یا تحصیل، که برای نجات از هوای سمی.
با کاهش بارندگی، نابودی تالاب‌ها، و ورود ریزگردهای مرزی از عراق و سوریه، بحران پیچیده‌تر شده. خوزستان دیگر فقط قربانی بی‌آبی نیست؛ قربانی هوای سمی هم هست و در این میان، مردم تنها مانده‌اند، میان وعده‌های تکراری و نفس‌های بریده.
ریزگردها آمده‌اند بمانند. اما پرسش این است: آیا ما قرار است تنها نظاره‌گر ماندنشان باشیم؟ یا می‌شود هنوز کاری کرد برای آن‌که مردم این خاک، هوای بهتری برای زندگی داشته باشند؟
*خوزستان غرق در گرد و خاک؛ نفوذ گرد و غبار به درون خانه ها
وزش بادهای شدید و ورود توده عظیم گرد و غبار از کشورهای همسایه، از بعدازظهر دوشنبه مناطق جنوبی و غربی ایران به‌ویژه استان خوزستان را در بر گرفت و کیفیت هوا را به سطح خطرناک رساند.
شهرهای خرمشهر، آبادان و هویزه از جمله مناطقی هستند که به شدت تحت تأثیر این پدیده جوی قرار گرفته‌اند. غلظت ذرات معلق در هوا به حدی رسیده که دید افقی در برخی نقاط به کمتر از 50 متر کاهش یافته و تنفس برای ساکنان دشوار شده است.
مسئولان در واکنش به این بحران، روز سه‌شنبه را در سراسر استان تعطیل عمومی اعلام کردند. همچنین مدارس، دانشگاه‌ها و دستگاه‌های دولتی فعالیت خود را متوقف کردند تا از تردد غیرضروری شهروندان و قرار گرفتن آن‌ها در معرض هوای آلوده جلوگیری شود. یکی از ساکنان هویزه به خبرنگار مهر گفت: گرد و خاک به داخل خانه‌ها نفوذ کرده و حتی با بستن درها و پنجره‌ها نمی‌توان از آن در امان ماند. تنفس برای کودکان و سالمندان بسیار سخت شده است.
گزارش‌ها حاکی از آن است که در برخی مناطق، مراکز درمانی شاهد افزایش مراجعات مرتبط با مشکلات تنفسی بوده‌اند.
سازمان هواشناسی ایران هشدار داده که این توده گرد و غبار که از بیابان‌های عراق و عربستان سرچشمه گرفته، ممکن است تا اواخر سه‌شنبه در منطقه باقی بماند.
*گرد و غبار خوزستان تا 66 برابر حد مجاز رسید
غلظت گرد و غبار در شهرهای اهواز و حمیدیه به 10 هزار میکروگرم بر مترمکعب رسیده و این میزان تا 66 برابر حد مجاز آلودگی هوا (150 میکروگرم بر مترمکعب) است.
شوش و شوشتر با 9985 میکروگرم بر مترمکعب (66.6 برابر حد مجاز)، آبادان با 9398 (62.7 برابر)، امیدیه با 6526 (43.5 برابر)، بهبهان با 6877 (45.8 برابر)، هندیجان با 6075 (40.5 برابر)، سوسنگرد با 5929 (39.5 برابر)، گتوند با 5409 (36.1 برابر)، هویزه با 5232 (34.9 برابر)، ماهشهر با 4342 (28.9 برابر)، اندیمشک با 4334 (28.9 برابر)، دزفول با 4086 (27.2 برابر) و خرمشهر با 2654 میکروگرم بر مترمکعب (17.7 برابر حد مجاز) درگیر این پدیده هستند.
*گرد وخاک 1000 نفررا با مشکلات قلبی وتنفسی به بیمارستان‌ها کشاند
معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی اهواز اعلام کرد: در پی آلودگی شدید هوا و گرد و غبار در این شهر، حدود هزار نفر با مشکلات قلبی و تنفسی به مراکز درمانی مراجعه کرده‌اند.
میثم معزی، اظهار کردتمامی بیمارستان‌ها و مراکز درمانی در حالت آماده‌باش کامل قرار دارند و از ساعات اولیه بحران، ارائه خدمات به بیماران آغاز شده است.
وی همچنین از بررسی و تقویت تجهیزات پزشکی، سیستم‌های اکسیژن‌رسانی، ژنراتورهای برق و ذخایر دارویی خبر داد و گفت که آمبولانس‌ها، کادر پرستاری و متخصصان برای پاسخگویی به شرایط اضطراری در آماده‌باش هستند.
معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی اهواز تصریح کرد: بخش‌های ویژه مانند ICU، CCU و NICU به همراه واحدهای تصویربرداری، آزمایشگاه و اتاق‌های عمل برای ارائه خدمات مطلوب در این شرایط جوی نامساعد آماده شده‌اند.
*توزیع اضطراری ماسک در مناطق پر تردد شهری توسط هلال‌احمر
سرپرست جمعیت هلال‌احمر استان خوزستان از توزیع اضطراری ماسک بین شهروندان در مناطق پرتردد شهری توسط این جمعیت خبر داد.
حسن عبودی مزرعی با اعلام وضعیت آماده باش تیم‌های امدادی برای ارائه هر گونه خدمات اضطراری در صورت نیاز به امدادرسانی اظهار کرد: مردم استان برای حفظ سلامتی خود تا حد امکان در خانه مانده و درها و پنجره‌ها را برای عدم نفوذ گرد و غبار بسته نگه دارند هم چنین از قرار گرفتن غیر ضروری در فضای باز به جد خودداری کنند.
*طوفان گرد و غبار پروازهای اهواز را مختل کرد
مهدی رزاز مدیرکل فرودگاه‌های استان خوزستان نیز گفت: به دلیل طوفان گرد و غبار، هشت پرواز این فرودگاه اهواز با تأخیر مواجه شده و سه پرواز لغو شده‌اند.
*خوزستان خالی شد
این پدیده جوی که در سال‌های اخیر به دلیل تغییرات اقلیمی و کاهش پوشش گیاهی در مناطق بیابانی شدت بیشتری یافته، به یکی از چالش‌های اصلی زیست‌محیطی جنوب ایران تبدیل شده است. کارشناسان محیط‌زیست می‌گویند خشک شدن تالاب‌های منطقه، به‌ویژه تالاب هور العظیم، نقش مهمی در تشدید این بحران ایفا کرده است.
فعالان محیط‌زیست می‌گویند تا زمانی که اقدامات جدی برای احیای تالاب‌ها و همکاری منطقه‌ای برای مدیریت منابع آبی انجام نشود، این گرد و غبارها ادامه خواهد داشت و سلامت مردم را به خطر خواهد انداخت.
در خرمشهر و آبادان، خیابان‌ها تقریباً خالی از عابران گزارش شده و بسیاری از مغازه‌ها به دلیل کاهش دید و مشکلات تردد زودتر از موعد تعطیل کردند. تصاویر منتشرشده در شبکه‌های اجتماعی نشان‌دهنده آسمانی نارنجی‌رنگ و پوشیده از غبار است.
در سال‌های گذشته طرح‌هایی برای مقابله با گرد و غبار از جمله مالچ‌پاشی و احیای تالاب‌ها در دستور کار بوده اما منتقدان می‌گویند این اقدامات کافی نبوده و نیازمند سرمایه‌گذاری بیشتر و همکاری بین‌المللی است. عراق و عربستان، به‌عنوان منشأ اصلی این توده‌های گرد و غبار، تاکنون برنامه جامعی برای مدیریت بیابان‌زدایی ارائه نکرده‌اند.
*تأثیر ریزگردها بر زندگی و مهاجرت در خوزستان
استان خوزستان، با وجود منابع غنی نفت و گاز و زمین‌های حاصلخیز کشاورزی، در سال‌های اخیر با بحران زیست‌محیطی بزرگی به نام ریزگردها مواجه شده است. ورود حجم بالایی از ذرات معلق در هوا که عمدتاً از بیابان‌های اطراف و خشک شدن تالاب‌ها ناشی می‌شود، زندگی روزمره‌ی مردم را تحت تأثیر جدی قرار داده است.
ریزگردها موجب کاهش کیفیت هوا، افزایش بیماری‌های تنفسی و قلبی، تعطیلی مکرر مدارس و ادارات و همچنین آسیب به محصولات کشاورزی شده‌اند. این شرایط دشوار، به‌ویژه برای کودکان، سالمندان و بیماران، غیرقابل تحمل شده و سطح رفاه اجتماعی را به شدت کاهش داده است.
در نتیجه‌ی این مشکلات، بسیاری از خانواده‌ها ناگزیر به مهاجرت به دیگر استان‌ها شده‌اند؛ مهاجرتی که بیشتر با هدف دستیابی به هوایی سالم‌تر و شرایط زندگی بهتر صورت می‌گیرد. این مهاجرت‌ها نه‌تنها موجب خالی شدن برخی مناطق روستایی و حتی شهری خوزستان شده، بلکه فشار جمعیتی را بر شهرهای میزبان افزایش داده است.
ادامه‌ی این روند، بدون اقدامات مؤثر در احیای تالاب‌ها، مدیریت منابع آبی و مقابله با بیابان‌زایی، می‌تواند به بحران‌های اجتماعی و اقتصادی گسترده‌تری منجر شود که مسئولین باید به سرعت به فکر راهکار خروج از این بحران باشند.