پیام خوزستان - در صنایع گوناگون انتخاب ماده‌ای که از نظر فنی، اقتصادی و محیط‌زیستی مناسب باشد از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. فولاد ضد زنگ و آهن گالوانیزه دو گروه از آلیاژهایی هستند که در صنعت استفاده می‌شوند و تفاوت‌های مهمی دارند.
در این مطلب نگاهی به مشخصات، کاربردها و اختلاف قیمت این دو دسته از مواد می‌اندازیم تا بتوان با اطلاعات صحیح، انتخاب بهینه‌ای در پروژه‌های مختلف داشته باشیم.
توجه به تفاوت گالوانیزه و فولاد ضد زنگ در شرایط عملیاتی مختلف می‌تواند راهگشای تصمیم‌گیری‌های دقیق باشد. معرفی ویژگی‌های فولاد ضد زنگ فولاد ضد زنگ یا استنلس استیل به آلیاژهای پایه آهنی اطلاق می‌شود که حداقل 10.5 درصد کروم در ترکیب آن‌ها وجود دارد. این عنصر باعث تشکیل یک لایه نازک اکسیدی در سطح فلز می‌شود که از خوردگی جلوگیری کرده و دوام ماده را افزایش می‌دهد.
در صنایع مختلف، به‌ویژه در محیط‌های خورنده یا در تماس مستقیم با مواد غذایی، استفاده از فولاد ضد زنگ به دلیل مقاومت بالا در برابر خوردگی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. مکانیزم و نوع مقاومت در برابر خوردگی را می‌توان مهم‌ترین تفاوت فولاد ضد زنگ و گالوانیزه دانست که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.
از دیگر ویژگی‌های برجسته فولاد ضد زنگ می‌توان به مقاومت مکانیکی بالا، تحمل دماهای بالا و پایین و قابلیت بازیافت آن اشاره کرد. این مشخصات باعث شده است که در بسیاری از کاربردهای صنعتی، از جمله تجهیزات فرآوری، بهداشتی و پزشکی و ساخت قطعات هوایی، فولاد ضد زنگ به عنوان گزینه‌ای برتر در نظر گرفته شود.
همچنین، تحلیل‌های فنی اخیر نشان می‌دهند که تفاوت فولاد گالوانیزه و ضد زنگ در خواص مکانیکی نیز قابل توجه است. علت آن نیز تفاوت آن‌ها در ترکیب شیمیایی است.

معرفی فرآیند تولید فولاد گالوانیزه فولاد گالوانیزه درحقیقت، فولادی است که با پوشش‌دهی سطحی با فلز روی، از زنگ‌زدگی و خوردگی محافظت می‌شود. این فرآیند معمولاً به دو روش انجام می‌شود:
گالوانیزه داغ: در این روش، قطعات فولادی در حمام مذاب روی غوطه‌ور می‌شوند. پوشش به‌دست آمده ضخیم و مقاوم بوده و در برابر شرایط خورنده مقاومت خوبی از خود نشان می‌دهد. گالوانیزه الکترولیتی (الکترو گالوانایز): در این روش پوشش روی به‌صورت الکتروشیمیایی بر روی سطح فولاد رسوب داده می‌شود. اگرچه پوشش حاصل نازک‌تر و یکنواخت‌تر است، اما ممکن است در برابر ضربه‌های شدید آسیب ببیند. تفاوت ورق استیل و گالوانیزه چیست؟ تفاوت فولاد گالوانیزه و ضد زنگ را می‌توان از جنبه‌های مختلفی بررسی کرد. در این بخش به بررسی تفاوت‌ها می‌پردازیم:
مقاومت به خوردگی فولاد ضد زنگ به دلیل وجود کروم، مقاومت بسیار بالایی در برابر خوردگی حتی در محیط‌های مرطوب و اسیدی دارد. لایه اکسید کروم تشکیل شده روی سطح استیل غیر فعال است و به همین جهت با مواد شیمیایی واکنش نمی‌دهد.
از سوی دیگر اگر این لایه خراشیده شود، به دلیل واکنش پذیری بالای کروم، دوباره لایه‌ای جدید تشکیل می‌شود و از سطح استیل محافظت می‌کند. از سوی دیگر، آهن گالوانیزه با پوشش روی، مقاومت اولیه مناسبی ارائه می‌دهد اما در صورت آسیب‌دیدگی پوشش سطحی، احتمال زنگ‌زدگی افزایش می‌یابد. این موضوع باعث می‌شود که تفاوت فولاد ضد زنگ و گالوانیزه در شرایط تست‌های خوردگی به وضوح مشخص شود.
در آزمایش‌های خوردگی، نتایج نشان می‌دهد که فولاد ضد زنگ عملکرد بهتری دارد. تفاوت گالوانیزه و فولاد ضد زنگ با آسیب به پوشش گالوانیزه بسیار مشهودتر است و می‌توان خوردگی را در ورق گالوانیزه مشاهده کرد. چه بسا هرگونه عملیات فلزکاری پس از گالوانیزه شدن سطح گالوانیزه را از بین خواهد برد. برای مثال سوراخ‌کاری قطعه گالوانیزه شده مجاز نیست!

خواص مکانیکی و حرارتی از نظر خواص مکانیکی، فولاد ضد زنگ دارای مقاومت کششی و سختی بالاتری است که آن را در برابر ضربه‌ها و فشارهای مکانیکی مقاوم می‌سازد. در مقابل، فولاد گالوانیزه در شرایطی تحت بارهای سنگین عملکرد ضعیف‌تری دارد. تفاوت فولاد ضد زنگ و گالوانیزه در خواص مکانیکی می‌تواند عاملی مهم در انتخاب آلیاژ مناسب برای کاربری‌های مختلف باشد.
علاوه بر این، در زمینه خواص حرارتی، فولاد ضد زنگ به دلیل پایداری ترکیب شیمیایی خود، عملکرد بهتری در دماهای بسیار بالا و بسیار پایین ارائه می‌دهد. از سوی دیگر، پوشش روی فولاد گالوانیزه ممکن است در معرض دمای بالا تخریب شود. این مورد را می‌توان موردی مهم در تفاوت فولاد گالوانیزه و ضد زنگ دانست.
کاربردهای فولاد ضد زنگ فولاد ضد زنگ به دلیل دوام و مقاومت بالا در برابر خوردگی در بسیاری از صنایع از جمله تجهیزات پزشکی، صنایع غذایی، لوازم خانگی و قطعات هوافضایی کاربرد دارد. در پروژه‌هایی که ایمنی و طول عمر سازه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، استفاده از فولاد ضد زنگ توصیه می‌شود.
تفاوت فولاد ضد زنگ و گالوانیزه در خواص و ویژگی‌ها، سبب کاربردهای بسیار متفاوتی نسبت به فولاد گالوانیزه شده است. هزینه تولید استنلس استیل بالاتر است، اما از نظر عملکرد بلندمدت انتخاب مناسبی است.

کاربردهای فولاد گالوانیزه فولاد یا آهن گالوانیزه به دلیل هزینه‌های پایین‌تر تولید و نگهداری، در سازه‌های فلزی، پل‌ها، سازه‌های شهری و قطعات خودرو کاربرد فراوان دارد. در ساختمان سازی، صنعت کشاورزی، لوازم خانگی و... نیز می‌توان کابرد‌های این ماده اولیه را مشاهده کرد.
اگرچه پوشش روی در برابر ضربه‌های شدید آسیب‌پذیرتر است. فولاد گالوانیزه در برابر اکسیداسیون در شرایط معمولی مقاوم است اما در صورتی که دچار خراشیدگی شود و یا محیط خورنده شدید باشد، این قطعات به سرعت دچار تخریب می‌شوند.
سخن آخر در نهایت، انتخاب بین فولاد ضد زنگ و فولاد گالوانیزه باید با بررسی دقیق مشخصات فنی، شرایط محیطی و ملاحظات اقتصادی صورت گیرد. تفاوت فولاد ضد زنگ و گالوانیزه در زمینه مقاومت به خوردگی، خواص مکانیکی و پایداری حرارتی به گونه‌ای است که در پروژه‌های حساس و با نیازهای فنی بالا، فولاد ضد زنگ گزینه بهتری محسوب می‌شود.
به علاوه، توجه به تفاوت فولاد گالوانیزه و ضد زنگ در هزینه‌های تولید و نگهداری، می‌تواند در انتخاب مواد اولیه پروژه صنعتی اهمیت بسزایی داشته باشد.
منبع: تفاوت ورق استیل و گالوانیزه چیست؟