بزرگنمايي:

پیام خوزستان - اعتماد / «متاسفانه گاهی با مجموعه‌ای مواجه هستیم که در بخش حاکمیتی یا غیرحاکمیتی که نسبت به این موفقیت‌ها حس مثبت دارند، اما عده‌ای هم به آن حمله می‌کنند، باید اعتراف کنیم در کشوری زندگی می‌کنیم که وقتی فیلم‌های ایرانی نامزد اسکار می‌شوند، نمی‌دانیم خوشحال شویم یا باید نظاره‌گر ماجرا باشیم؟ سینمای ایران بیش از دو اسکار دریافت کرده، هر جای دنیا بود برای چنین موفقیت‌هایی جشن ملی می‌گرفتند، اما در ایران چنین خوشحالی را در بخش حاکمیتی اصلا نمی‌بینیم.»
هفته گذشته سوم اردیبهشت بود که بنا بر اعلام جشنواره کن، فیلم «زن و بچه» به کارگردانی سعید روستایی به بخش مسابقه اصلی هفتاد و هشتمین جشنواره فیلم کن دعوت شد. 
موفقیتی بزرگ که پیش از هر چیزی، نام ایران را در مجامع عمومی مطرح می‌کند و نشان از حضور دوباره سینمای ایران در یکی از مهم‌ترین فستیوال‌های جهانی دارد. 
البته این نکته را هم بگوییم که جشنواره کن در دو بازه زمانی مختلف، فیلم‌های بخش مسابقه‌اش را اعلام کرد، یک‌بار 21 فروردین تیری فرمو، مدیر جشنواره فیلم کن در کنار آیریس کنوبلوخ رییس این رویداد سینمایی، طی یک نشست خبری در پاریس در حضور رسانه‌های فرانسوی و بین‌المللی فهرست فیلم‌های حاضر در بخش‌های مختلف جشنواره کن 2025 را رونمایی کردند. در این نشست اعلام شد فیلم جعفر پناهی «تصادف ساده» (از جریان غیررسمی سینمای ایران) در بخش اصلی این رویداد حضور دارد و بعد در فاصله یک هفته‌ای، سوم اردیبهشت از سوی مسوولان این رویداد اعلام شد که فیلم سعید روستایی در بخش مسابقه انتخاب شده است. 
اما اعلام دیرهنگام فیلم سعید روستایی در بخش اصلی، حواشی را در میان سینماگران و منتقدان به وجود آورد و با پرسش‌هایی همراه بود مبنی بر اینکه چرا در نشست مطبوعاتی و در روز نخست اعلام فیلم‌های بخش مسابقه، نام فیلم سعید روستایی اعلام نشد یا چرا حضور فیلم او در جشنواره کن با تاخیر مواجه شد؟ آیا لابی صورت گرفته تا «فیلم زن و بچه» در بخش اصلی حضور داشته باشد و پرسش‌هایی از این دست. 
بازار
ماجرا چه بود؟
1- اگر نگاهی به گمانه‌زنی‌های اخیر انتخاب فیلم‌های بخش مسابقه جشنواره کن داشته باشیم، می‌بینیم که 21 اسفند ماه سال گذشته بود که ایسنا نوشت: نشریه هالیوود ریپورتر در گزارشی درباره فیلم‌های مورد انتظار برای رونمایی در جشنواره کن پیش رو، 2025، از فیلم جدید سعید روستایی با عنوان «زن و بچه» به عنوان یکی از گزینه‌های حضور در کن نام برده است. 
این نشریه در گزارشی آورده بود: آثار جدیدی از پل توماس اندرسون، پارک چان-ووک، وس اندرسون، کریستن استوارت، ریچارد لینکلیتر، نیکولاس ویندینگ رفن، اسپایک لی، اسکارلت جوهانسون، ترنس مالیک، جیم جارموش، لوک بسون، کلوئی ژائو، برادران داردن و فیلم جدید سعید روستایی ممکن است در میان فیلم‌های رقابت‌کننده برای نخل طلای امسال باشند. 
2- حتی در گزارش‌های مختلف از رسانه‌های داخلی و خارجی نوشته شده بود که اصغر فرهادی، مجید مجیدی و جعفر پناهی فیلم‌هایشان در جشنواره کن امسال رونمایی می‌شود، هر چند بعد مشخص شد اصلا اصغر فرهادی ساخت فیلمش را شروع نکرده یا فیلمبرداری فیلم مجیدی همچنان ادامه دارد. البته درباره جعفر پناهی این نکته صادق بود و او در سکوت خبری فیلمش را ساخت و به جشنواره کن فرستاد. 
3-گمانه‌زنی درباره حضور فیلم‌ها در جشنواره کن ادامه داشت و حتی از فیلم‌های شهرام مکری، محمد شیروانی، محمد کارت، کیارش اسدی‌زاده، سهیل بیرقی، علی بهراد، رضا جمالی، همایون غنی‌زاده، احمد بهرامی و… نیز نام برده می‌شد. 
4- فیلم‌های بخش مسابقه جشنواره کن در نشست مطبوعاتی اعلام شد، اما انتقادها بالا گرفت، محمد حقیقت، منتقد سینما در فیلم امروز نوشت: بعد از کنفرانس مطبوعاتی در پاریس که در سینمای بزرگ UGC مونپارناس برگزار شد، منتقدان زیادی در کافه‌های اطراف جمع شدند و راجع به فیلم‌های انتخاب شده بحث کردند و با اینکه هنوز کسی این آثار را ندیده در حرف‌هایشان کمی حالت انتقاد هم دیده می‌شد. یکی، دو نفر راجع به کارگردانانی گفتند که اسمشان قبلا آمده بود که حتما در کن خواهند بود، اما در لیست نهایی نبودند؛ کسانی چون اسپایک لی، جیم جارموش، ترنس مالیک، روبن کامپیو، ارنو دپلشن، لنی رمزی، پارک چان ووک و… از ایرانی‌ها سعید روستایی. البته تیری فرمو در کنفرانس مطبوعاتی اضافه کرد که در روزهای آینده، احتمالا دو فیلم برای مسابقه و دو، سه فیلم هم برای نوعی نگاه اضافه خواهد شد. 
محمد حقیقت در ادامه گزارش خود می‌نویسد: امسال بیش از سال‌های گذشته فیلم به دفتر جشنواره رسید (2909 فیلم). آیا همه این فیلم‌ها دیده شده‌اند؟ برخی منتقدان می‌گویند غیرممکن است! 
5- این نکته را هم اشاره کنیم که تیری فرمو یک هفته مانده به نشست مطبوعاتی اعلام کرده بود در مصاحبه‌ای با ورایتی اعلام کرده بود بیش از نیمی از تصمیم‌ها گرفته شده و انتخاب‌ها در حال شکل‌گیری هستند، اما هنوز فیلم‌های زیادی برای تماشا باقی مانده، چون همه آثار به اتاق نمایش نرسیده‌اند؛ یعنی باید بیش از 50 فیلم را در هشت روز تماشا کنی، تمام روز، عصرها و آخر هفته‌ها. 
6- اما پیگیری‌ها از نبودن فیلم سعید روستایی در جشنواره کن، حاکی از این بود که مسوولان جشنواره کن تا زمان نشست مطبوعاتی فیلم روستایی را ندیده بودند، چراکه فیلم در لحظات پایانی به جشنواره رسید و از آنجایی که فیلمبرداری فیلم «زن و بچه» روز اول فروردین 1404 به پایان رسید و با توجه به کارهای پست پروداکشن فیلم، طبیعی بود که روند آماده شدن فیلم طولانی شود و دیر به دفتر جشنواره برسد. 
حتی گویا نسخه نهایی فیلمی که به جشنواره کن تحویل داده شده، نواقصی داشت که در صورت پذیرفته شدن در این رویداد بین‌المللی، دوباره توسط سازندگان بررسی و بازبینی مجدد می‌شود. 
7- بالاخره بعد از این کش و قوس سوم اردیبهشت از سوی جشنواره کن اعلام شد فیلم سعید روستایی، «زن و بچه» و فیلم لین رمزی «بمیر عشق من» به بخش مسابقه اصلی جشنواره کن اضافه شدند. 
8- با اینکه گفته می‌شود شرکت فرانسوی «Goodfellas»، رابطه خوبی با جشنواره کن دارد و در ضمن مسوولیت فروش بین‌المللی این درام ایرانی را برعهده گرفته است، اما بعید به نظر می‌رسد که جشنواره کن به کیفیت فیلم‌ها توجه نداشته باشد و صرفا براساس روابط و لابی فیلم‌ها را به بخش اصلی دعوت کند. به این نکته هم باید اشاره کرد که به سادگی به فیلم «زن و بچه» مجوز ساخت داده نشد، بعد از گذشت حدود پنج ماه، این فیلم آن‌هم در دولت دکتر پزشکیان پروانه ساخت دریافت کرد. 
فارغ از تمام مباحث حاشیه‌ای، آنچه نباید از نظر دور داشت، «سینمای ایران» است که بعد از چند سال غیبت دوباره به جشنواره کن و آن‌هم بخش اصلی دعوت شده، اما پرسش اینجاست آیا این حضور دوباره را نباید ارج نهاد و به شیرینی از آن یاد کرد؟ 
محمدمهدی عسگرپور، مدیرعامل خانه هنرمندان، رییس هیات‌مدیره خانه سینما و دبیر سابق جشنواره جهانی فجر و رضا درستکار، منتقد و کارشناس سینما در این باره توضیحاتی دادند که پیش روی شماست. 
خوشحال باشیم یا نظاره‌گر؟
راهیابی فیلم‌های ایرانی در بخش مسابقه جشنواره کن، قطع به یقین ثمرات زیادی برای سینمای ایران دارد، البته به این نکته باید اشاره کرد آنچه از سالیان دور تجربه کردیم، این بوده که حضورهای بین‌المللی سینمای ایران با اما و اگرهایی همراه است، عده‌ای این موفقیت را مطلوب نمی‌دانند ولی برای عده‌ای خوشایند است همین نگاه‌های متفاوت، مجموعه دولت را با سردرگمی مواجه می‌کند، ولی معتقدم چنین حضورهایی در مجامع بین المللی را به عنوان زیست بوم سینمای ایران یا دیگر سینمای جهان باید بپذیریم، چراکه مهم و افتخارآمیز است و برای بخش‌های دیگر سینما دستاورد به همراه دارد. 
متاسفانه گاهی با مجموعه‌ای مواجه هستیم که در بخش حاکمیتی یا غیرحاکمیتی که نسبت به این موفقیت‌ها حس مثبت دارند، اما عده‌ای هم به آن حمله می‌کنند، باید اعتراف کنیم در کشوری زندگی می‌کنیم که وقتی فیلم‌های ایرانی نامزد اسکار می‌شوند، نمی‌دانیم خوشحال شویم یا باید نظاره‌گر ماجرا باشیم؟ سینمای ایران بیش از دو اسکار دریافت کرده، هر جای دنیا بود برای چنین موفقیت‌هایی جشن ملی می‌گرفتند، اما در ایران چنین خوشحالی را در بخش حاکمیتی اصلا نمی‌بینیم. 
نکته دیگر اینکه اکثر جشنواره‌های جهان خاصه برلین جنبه‌های سیاسی دارند، یعنی در انتخاب فیلم‌ها به ترکیبی از مباحث فرهنگی و هنری، نگاه مدرن و جدید به اضافه چاشنی سیاسی اهمیت می‌دهند و این نکته را نمی‌توان نادیده گرفت، اما در جشنواره کن چنین نگاهی کمتر دیده می‌شود، البته که در بعضی سال‌ها نگاه سیاسی بر جشنواره کن غلبه داشته، اما در مجموع جشنواره کن نگاه قابل قبول و سینمایی‌تری دارد ولی به سینمای ایران یا هر کشوری که مساله دارند توجه بیشتری می‌کند؛ این به نظر من به ذات جشنواره‌ها برمی‌گردد.
جشنواره‌ها برای اینکه می‌خواهند به‌روز باشند و نسبت به اتفاقات روز دنیا عکس‌العمل نشان دهند رفتارهای آمیخته هنری با سیاسی دارند. به نظر من چنین نگاهی هیچ اشکالی ندارد، چراکه ما در جشنواره فجر هم همین نگاه را داریم. شما به تاریخ جشنواره فجر نگاه کنید، می‌بینید که انتخاب‌هایی با طعم سیاست در جشنواره فجر داشتیم پس نمی‌توانیم جشنواره کن یا برلین یا هر جای دیگر را به نگاه سیاسی محکوم کنیم. 
با علم به اینکه جشنواره بزرگ دنیا ترکیبی از همه نگاه‌ها هستند، این موفقیت سینمای ایران را نمی‌توانیم نفی کنیم، چراکه شنیدن نام ایران در سطح بین‌المللی افتخارآمیز است. 
نکته دیگری که درباره حضور فیلم‌ها در جشنواره‌های دنیا وجود دارد اینکه گفته می‌شود بعضی فیلم‌ها سیاه‌نمایی ایران را می‌کنند درحالی که در جشنواره‌های بزرگ دنیا اصلا به این مفاهیم توجه نمی‌شود، چراکه تقریبا از همه کشورهای دنیا، فیلمسازان به مشکلات کشورشان می‌پردازند ولی در ایران به جای اینکه از این شیرینی حضور شاد باشیم به فیلم‌ها انگ می‌زنند و بعضا می‌بینیم به صاحبان فیلم‌ها حمله می‌شود. 
درحالی که اگر در این جشنواره‌ها حضور داشته باشید، خواهید دید که از فکرها و تنوع نگاه‌ها از کشورهای متفاوت حضور دارند و اصلا به نکاتی همچون سیاه‌نمایی توجه نمی‌شود. در مجموع باید نسبت به حضور بین‌المللی فیلم‌ها، یک دوراندیشی وجود داشته باشد و با دید مثبت به آن نگاه شود، چراکه شنیده شدن نام ایران در میان کشورهای جهان مهم و افتخارآمیز است. 
این همان دمای سینماست
حضور «زن و بچه» فیلم جدید سعید روستایی در بخش مسابقه فستیوال کن را اتفاقی بسیار خوب و مبارک برای سینمای ایران و نسل‌های آینده می‌دانم. 
سینمای روستایی، در رده فیلمسازان آثار جریان هنری دسته‌بندی نمی‌شود، او به‌طور رسمی درام‌پردازی بزرگ در سینمای ماست و دقیقا همین جاست و به همین دلیل است که این حضور را اتفاقی مبارک برمی‌شمارم. 
کن همیشه به فیلم‌های خاص و جریان هنری توجه کرده است و می‌کند. فوریت‌های کن، همیشه مشخص بوده‌اند؛ آثار برادران داردن، کیارستمی، کن لوچ، میشائل هانکه، نوری بیلگه جیلان، گاس ون سنت و امثالهم، آن‌ها خود را حافظ جریان هنری و زبان سینما می‌دانند و کمتر به فیلم‌هایی از جنس فیلم‌های داستان‌پرداز یا بیگ‌پروداکشن چون فیلم‌های سعید روستایی بها داده‌اند. 
انتخاب فیلم «زن و بچه» در بخش مسابقه جشنواره کن نشان می‌دهد که هم جشنواره کن تا حدی از مواضع سفت و محکم خود عقب نشسته و هم سعید روستایی خیلی به پیش رفته است. من آثار روستایی را مجموعا دوست می‌دارم و به شخصه خیلی خوشحالم که هم در چند ماه اخیر، فضایی مثبت و سازنده حول سینمای ایران شکل گرفت و هم امسال، دو فیلم از روستایی و جعفر پناهی در کن فرصتی دوباره برای آینده سینمای ایران رقم زده‌اند و پرچم و نام ایران دوباره با افتخار به اهتزاز در خواهد آمد. 
آن غیبت چند ساله، اصلا به نفع سینمای ایران نبود. همان کوچک‌روزنه‌ها را هم از دست دادیم! چرا؟! چون سینمای ما که مارکت جهانی ندارد و حضورهای رسمی جشنواره‌ای‌اش هم صفر شده بود! و این یعنی خلاص! 
کار به جایی رسیده بود که در این چند سال حتی فیلم درست و درمان نداشتیم به اسکار معرفی کنیم! 
امسال که ناگهان در سایه سرو اسکار برد، بارقه‌های امید دوباره زنده شد. همه دوباره شوکه و مشعوف شدیم و…
حالا اما این دو فیلم را در بخش رسمی کن داریم و در نگاه کلان، باید خیلی خوشحال باشیم که پای سینمای ایران دوباره به مجامع و محافل جهانی باز شده و «صندلی هنر» این مرز و بوم دیگر خالی نمی‌ماند. من به نسل جوان سینماگر هم بسیار امیدوارم. اینها خیلی به‌روز هستند و اگر به آن‌ها فضای کار داده شود، تعدادی‌شان در آینده نزدیک درخشان ظاهر خواهند شد.
همچنین با تحولات سازنده‌ای که پیش روی کشورمان است، این روند بازگشت سینمایی‌مان به عرصه‌های جهانی می‌تواند بسیار امیدآفرین باشد. فضای فرهنگی هرگز خلق‌الساعه عوض نمی‌شود، بلکه با نگاه مدبرانه، با حوصله و مدارا و فضا دادن به سینماگران واقعی است که سینمای ایران دوباره سینمای ایران می‌شود و در جهان خواهد درخشید. «جایگاه» هم برای هر فیلم و فیلمسازی فقط و فقط با اثبات به وجود می‌آید، با فیلم و اثری سازنده، نه با حرف و ادعاهای رنگارنگ!
 سینمای ایران ما حرف‌های زیادی برای گفتن دارد. فقط باید برایش فضا را فراهم کرد. وقتش رسیده تا جاده سنگلاخی این چند سال را برای سینماگران هموار کنیم. یادمان باشد هیچ سینمایی با سفارش و آثار پروپاگاندا یا با سختگیری‌ها و سخت‌کیشی و بگیر و ببند یا قلع و قمع پیش نخواهد رفت و رشد نخواهد کرد. جشنواره‌هایی مانند کن، نوعی تنظیم‌گری برای دمای سینما هستند. اگر رفقای مسوول، دمای خود را به دمای سینماگران نزدیک کنند، ای بسا که بهتر و بیشتر نتیجه بگیرند.