بزرگنمايي:

پیام خوزستان - - به گزارش روابط عمومی رسانه ملی، جاویدنام نادر طالب‌زاده، سرباز دست‌به‌قلم و دوربین بر دوش انقلاب و مقاومت بود. وی سال‌ها در قلب آمریکا زندگی و تحصیل کرد، اما در جست‌وجوی حقیقت و معنویت، شیفته انقلاب اسلامی و آرمان‌های مقاومت شد و ندای بنیان‌گذار انقلاب اسلامی را لبیک گفت و به‌عنوان مردی دنیادیده شجاعانه پا به عرصه مبارزه با استکبار گذاشت.
بیشتر بخوانید: اخبار روز خبربان
در آن سال‌ها روح آزادی‌خواه طالب‌زاده او را از آمریکا تا تهران، جبهه‌های جنگ تحمیلی در ایران، جنگ بوسنی و... به پرواز درآورد و حاصل این جوش‌وخروش، مستند‌های «شوش، شهر شهیدان گمنام» «خنجر و شقایق» و «ساعت 25» و... شد و در رسانه ملی نیز با برنامه‌های «عصر» و «راز» خوش درخشید. در آستانه نهم اردیبهشت و سومین سالگرد درگذشت این مستندساز و فعال رسانه‌ای که «عمار انقلاب» لقب گرفته، نگاهی به جریان‌سازی حاج نادر در عرصه هنر انقلابی و رسانه ملی، ما را با ابعاد تازه‌ای از وسعت وجودی این اندیشمندِ طالب حق و معرفت آشنا می‌کند. گزارش پیش رو، روایتی است از نگاه نافذ طالب‌زاده به مقاومت، تأثیر عمیقی که بر هنر متعهد و عرصه مستندسازی گذاشت و استمرارش بر صهیونیست‌ستیزی و حمایتش از فلسطین تا آخرین نفس. در این گزارش، با تعدادی از فیلم‌سازان و نزدیکان حاج نادر همراه می‌شویم تا از زبان آنها، تصویری روشن‌تر از این شخصیت برجسته و نقش بی‌بدیلش در تاریخ انقلاب اسلامی ترسیم کنیم. طالب‌زاده مؤثرترین فرد در شکل‌گیری بسیج رسانه‌ای مقاومت
مسعود ده‌نمکی، کارگردان سینما و تلویزیون در گفت‌و‌گو با هفته‌نامه صداوسیما، مرحوم نادر طالب‌زاده را انسان فرهیخته‌ای دانست که شخصیتی چندوجهی داشت. وی در همین زمینه توضیح داد: طالب‌زاده علاوه بر اینکه سلوک شخصی و عرفانی خاصی داشت، به قول شهید آوینی «از راه طی شده» وارد حوزه رسانه و تولیدات فرهنگی و هنری شده بود.
وی تصریح کرد: کسانی که از محیط خانوادگی و تحصیلی مرحوم طالب‌زاده آگاه باشند، می‌دانند که وی از نهایت زندگی غربی، فضا‌های روشنفکری و اقتضائات آن و امکان حضور در آمریکا، دل به انقلاب اسلامی و آرمان‌های آن سپرد.
این فیلم‌ساز با تأکید بر اینکه می‌توان بین مرحوم طالب‌زاده و شهید آوینی اشتراکاتی در سلوک نفسانی و منش مشاهده کرد، افزود: شهید آوینی از گذشته‌ای وارد حوزه‌ای معنوی شد که جهان‌بینی او را تغییر داد و مرحوم طالب‌زاده نیز تجربه‌ای مشابه داشت. این دسته انسان‌ها از نگاه من استقامت و پایداری بسیار خاصی نسبت به دیگران دارند و همین ویژگی آنها را متمایز می‌کند. ده‌نمکی خاطرنشان کرد: مرحوم طالب‌زاده تحصیل‌کرده سینما بود، تجربه فیلم‌سازی، اجرای برنامه تلویزیونی و کارشناسی مسائل رسانه‌ای را در کارنامه خود داشت و در هر وادی و مسیری که حضور می‌یافت، جریان‌ساز بود. در حقیقت طالب‌زاده صرفاً پیرو جریان خاصی نبود، بلکه خودش جریان‌سازی می‌کرد و به‌واسطه ابزار‌های رسانه‌ای و هنری و با تربیت شاگرد‌هایی در حوزه اجرا، فیلم‌سازی و سینما اثرگذاری خاصی از خود به جا گذاشت.
کارگردان مجموعه تلویزیونی «آزادی مشروط» ادامه داد: مرحوم طالب‌زاده تفکرات سینمایی خودش را ترویج کرد و به‌عنوان کسی که این عرصه را می‌شناخت، کسانی را که وارد عرصه فیلم‌سازی می‌شدند تشویق می‌کرد و در دفاع از افرادی که آرمان و هدفی روشن داشتند، گام برمی‌داشت و در برابر هجمه‌ها کنار این افراد می‌ایستاد.
ده‌نمکی اضافه کرد: فکر می‌کنم هرکسی در جهان سینمایی نزدیک به طالب‌زاده کار کرده باشد، می‌تواند خاطراتی از همدلی و معرفت طالب‌زاده در مواجهه با خودش تعریف کند. به گفته کارگردان فیلم سینمایی «اخراجی‌ها»؛ از دیگر وجوه مرحوم طالب‌زاده باور به مبارزه و مقاومت و بازنمایی آن در عالم رسانه است. وی در همین باره توضیح داد: حقیقتاً می‌توان گفت: طالب‌زاده یکی از مؤثرترین افراد در شکل‌گیری بسیجی متشکل از افراد رسانه‌ای دغدغه‌مند نسبت به موضوع مقاومت بود. نوع طراحی و دعوت طالب‌زاده از افراد به صورتی بود که چهره‌های محور مقاومت در نقاط مختلف را به دیگران می‌شناساند.
وی تأکید کرد: نکته جالب این بود که طالب‌زاده بدون هیچ سازمان یا سازوکار تشکیلاتی توانست از فعالان رسانه‌ای دغدغه‌مند نسبت به مقاومت بسیج تشکیل دهد. در واقع طالب‌زاده خودش تشکیلات بود.
ده‌نمکی یادآوری کرد: متأسفانه این دست فعالیت‌های ارزشمند مرحوم طالب‌زاده ابتر مانده، درحالی‌که باید تبدیل به برنامه‌های مدوّن در قالب تشکیلات یا مؤسسه فرهنگی می‌شد و تا رسیدن به مقصد و برنامه‌های مطرح وی مانند «عصر» ادامه پیدا می‌کرد. کارگردان سریال «رستگاری» متذکر شد: امروز کسانی که در حوزه مدیریتی رشد کرده‌اند و با مرحوم طالب‌زاده همکاری داشته‌اند، وظیفه دارند آموزه‌های وی را عملیاتی کنند و ادامه دهند.
این کارگردان ضمن اشاره به توانایی‌های فردی طالب‌زاده و اشراف او بر مقوله مقاومت عنوان کرد: طالب‌زاده زمانی که در تلویزیون حاضر می‌شد، نه‌تنها یک برنامه‌ساز، بلکه یک مجری‌کارشناس خوش‌فکر بود که تمام برنامه براساس طرح و اندیشه دقیقش شکل می‌گرفت.
وی ادامه داد: پس از درگذشت این مرد بزرگ گرچه تولیداتی در همان زمینه در رسانه ملی دنبال شد، اما به نظر من می‌توانیم با الهام از روش‌های برنامه‌سازی طالب‌زاده در رسانه ملی راهش را ادامه دهیم. گرچه جای خالی کسانی مانند نادر طالب‌زاده هرگز پر نمی‌شود، اما لااقل می‌توان با خلاقیت و درایت، آرمان‌هایش را در برنامه‌های تلویزیونی تقویت کرد.
ترسیم راهی نو در دفاع از مقاومت
محمدحسین رجبی دوانی، پژوهشگر، اسلام‌پژوه و استاد حوزه و دانشگاه درباره نقش مرحوم نادر طالب‌زاده و جهان‌بینی وی در مواجهه با استکبار به هفته‌نامه صداوسیما گفت: معمولاً کسانی که در غرب به‌خصوص آمریکا زندگی یا تحصیل کرده‌اند، ازمنظر مواجهه با تمدن و قدرت غربی به دو دسته تقسیم می‌شوند: عده‌ای مرعوب ظواهر تمدنی و قدرت غرب می‌شوند؛ این افراد خودشان را می‌بازند و دچار خودتحقیری و تسلیم می‌شوند. دسته دوم کسانی هستند که به‌رغم تحصیل و زندگی در کشور‌های غربی، پی به ماهیت پوچ و سلطه‌طلب آنها می‌برند و نه‌تنها به هویت ملی و ایرانی اسلامی خود وفادارند، بلکه افتخار هم می‌کنند. رجبی دوانی ادامه داد: غرب به‌ویژه آمریکا ازطریق تحصیل‌کردگان به دنبال وابسته کردن نخبگان دیگر کشورهاست. افرادی که در همه جوانب دنباله‌رو غربی‌ها هستند، وادادگی، انفعال و تسلیم را نسخه راحتی ملت خود تصور می‌کنند.
این پژوهشگر تاریخ اسلام اضافه کرد: با عنایت به چنین شرایطی، زمانی که به زندگی مرحوم نادر طالب‌زاده را نگاه می‌کنیم، می‌بینیم که او هرگز وارد چنین فضا‌هایی نشد و طی سال‌ها تلاش و مجاهدت، مبارزه با سلطه غرب را وظیفه خود می‌دانست و علیه آن به‌واسطه دانش رسانه‌ای و هنری، دست به اقدام عملی می‌زد.
وی در ادامه تصریح کرد: مرحوم طالب‌زاده حقیقتاً به ماهیت پلید غرب واقف بود و جزو افراد نادری بود که نه‌تنها در وطن خود، بلکه در فراتر از مرز‌های کشور، سایر مسلمانان را به مقابله با هر نوع استکبار و ظلم‌ستیزی تشویق می‌کرد. این اندیشمند تنها راه مقابله با نظام غربی را مقاومت می‌دانست. به گفته رجبی دوانی، مرحوم طالب‌زاده مقاومت را از منظر رسانه و هنر فریاد زد و راهی نو در دفاع از مقاومت و ترویج فرهنگ مقاومت پیش روی جبهه انقلاب و باورمندان به مبارزه با استکبار در سطح ملی، منطقه‌ای و جهانی ترسیم کرد.
رجبی دوانی تأکید کرد: طالب‌زاده در تمام سال‌های عمر، لحظه‌ای از پا ننشست و مجاهدی بود که تا آخرین نفس در مسیر جهاد تبیین گام برمی‌داشت. عهدی که طالب‌زاده با مقاومت بسته بود، از بینش و آگاهی نشئت می‌گرفت و زندگی در غرب کمک کرد تا این چهره فرهنگی و رسانه‌ای، از زوایایی بدیع سلطه‌گری غرب را در آثارش نمایش دهد و زاویه دیدش برای هر مخاطبی تازگی داشت. وی با بیان اینکه طالب‌زاده بدون واهمه دست به افشاگری درخصوص غرب می‌زد، یادآوری کرد: چنین عملکرد شجاعانه‌ای به‌کلی طالب‌زاده را از دیگران متمایز کرده بود و می‌توانستیم شهود، بصیرت و تسلط خاصی را در طغیان وی علیه غرب مشاهده کنیم. این استاد دانشگاه متذکر شد: بعد از «طوفان الاقصی» و عملیات غرورآفرین «وعده صادق»، حقیقتاً جای شخصیتی مانند مرحوم طالب‌زاده خالی بود. آن مرد هوشیار و با بصیرت اگر در قید حیات بود، با دیدگاه وسیع خود می‌توانست تحلیل‌های نابی در جهت اثبات حقانیت مقاومت عرضه کند و حتماً حرف‌های مهمی‌برای گفتن داشت. رجبی دوانی تأکید کرد: طالب‌زاده باور داشت که هزینه مقاومت کردن از تسلیم شدن در برابر ظالم کمتر است؛ بنابراین اگر در جریان پیروزی‌های محور مقاومت در سال و ماه‌های گذشته و خیزش انسان‌های آزاده در غرب قرار می‌گرفت، می‌توانست در سطح ملی و بین‌المللی روشنگری داشته باشد و به‌واسطه خلاقیت، چشم جهانیان را به‌سوی خود جلب می‌کرد و از مظلومیت غزه و حقیقت صهیونیست می‌گفت.
ایستاده در نوک پیکان مبارزه با صهیونیسم
امیر داسارگر، فیلمنامه‌نویس و کارگردان درباره جایگاه مرحوم نادر طالب‌زاده در عرصه سینما و رسانه به هفته‌نامه صداوسیما گفت: هنر انقلاب در همه عرصه‌ها به‌خصوص سینما که شاید مؤثرترین، حساس‌ترین و سخت‌ترین شاخه برای عرض اندام در این بستر باشد، نیاز به زمان دارد تا به نظریاتی آزموده شده و آنچه در دنیا تحت‌عنوان مکاتب هنری شناخته می‌شود، برسد. در مسیر هنر انقلاب در ایران طی حدود چهار دهه از نظر نظریه‌پردازی و عمل، افرادی مجاهدت کرده‌اند و برای همه ما شاید شاخص‌ترین فرد شهید مرتضی آوینی باشد که در نسل هنرمندان انقلابی اندیشه و نظرگاه دارد، اما از دیدگاه من نفر دوم قطعاً حاج نادر طالب‌زاده است که هم نظریه دارد هم در میدان عمل حاضر شده است. وی که تجربه حضور در کلاس‌های درس مرحوم طالب‌زاده را داشته، تصریح کرد: ما نظریه‌پرداز‌های برجسته‌ای در این عرصه داریم، اما مرحوم طالب‌زاده ویژگی‌هایی داشت که او را منحصر به فضای دانشگاهی نمی‌کرد، بلکه فرمانده میدان و عملیات رسانه‌ای بود.
به گفته کارگردان فیلم سینمایی «منطقه پروازممنوع»، گذشته، سطح سواد و تحصیلات، تجربیات دفاع مقدس و جهانی‌بینی وسیع مرحوم طالب‌زاده موجب تمایز او از دیگران شده است. داسارگر در همین زمینه اضافه کرد: ارتباط استاد طالب‌زاده با کشور‌های مختلف دائم برقرار بود و به‌واسطه روحیه معلمی، اجازه می‌داد علاقه‌مندان در فضا‌های گوناگون به او نزدیک شوند و موجب اعتمادبه‌نفس در جوانانی می‌شد که دنبال راه می‌گشتند. داسارگر یادآوری کرد: ما بیش از یک دهه قبل این امکان را پیدا کردیم که در دفتر کار مرحوم طالب‌زاده از او فیلم‌سازی بیاموزیم. واقعاً جالب بود که انسانی با امکانات وسیع برای زندگی در غرب همه چیز را رها کرده بود تا به‌خاطر آرمان‌هایش وارد میدان شود. وی با اشاره به اینکه طالب‌زاده مؤمنانه تا آخرین روز در راهی که انتخاب کرده بود ثابت‌قدم باقی ماند، افزود: وی تمام زندگی خود را وقف کارش کرد و استوار در میدان ایستاد.
کارگردان مجموعه تلویزیونی «فراری» در پاسخ به این پرسش که اگر مرحوم طالب‌زاده در قید حیات بود، چه اقدامی در حمایت از مقاومت پس از طوفان‌الأقصی و… انجام می‌داد، اظهار کرد: مسئله فلسطین، مقاومت و به‌ویژه مبارزه با صهیونیسم، تمام هم‌وغم طالب‌زاده بود.
داسارگر تأکید کرد: امروز جنایات رژیم صهیونیستی به‌صورت زنده از صبح تا شب روی آنتن شبکه‌های تلویزیونی است و همه متوجه جنایات صهیونیست‌ها شده‌اند و قطعاً اگر شخصیت دغدغه‌مندی مانند مرحوم طالب‌زاده زنده بود، در این روز‌ها لحظه‌ای آرام و قرار نداشت و نه‌تنها خودش، بلکه شاگردان و همه دوستانش را در خارج از کشور به خط می‌کرد که در این زمینه کاری انجام دهد. وی متذکر شد: برخی افراد تنها در خط‌مقدم، حس‌وحال خود را حفظ می‌کنند، اما شخصیت‌هایی مانند حاج نادر این‌گونه نیستند و هر جای دنیا باشند، مجاهدت را درک می‌کنند. رسیدن به حالت دوم اصلاً آسان نیست، چراکه انسان وقتی از خطر دور می‌شود در نقطه امن خود، دچار غفلت می‌شود و ما حتی در زندگی روزمره مرحوم طالب‌زاده هم هوشیاری وی نسبت به مسائل مربوط به مقاومت و مبارزه با صهیونیسم کودک‌کش را می‌دیدیم. قصد ندارم از او قدیس بسازم، اما حقیقتاً حاج نادر در نوک پیکان مبارزه با صهیونیست‌ها ایستاده بود.
این فیلم‌ساز اضافه کرد: در تمام دورانی که با حاج نادر به‌عنوان یک معلم در ارتباط بودیم همیشه زاویه دیدی برابر داشت و امکان گفت‌و‌گو را فراهم می‌کرد. دراین‌ارتباط شاگرد استادی، خیلی سریع‌تر می‌توانستیم به آنچه در نظر داریم، برسیم. از سوی دیگر مرحوم طالب‌زاده فوت کوزه‌گری را به شاگردانش آموزش می‌داد و هرگز دانشش را از ما دریغ نمی‌کرد. امروز از نظر فن سینما هرچه می‌دانم از همان کلاس‌هایی است که با حاج نادر گذرانده‌ام.
جریان‌سازی رسانه‌ای در خط مقاومت حمید جوادی، کارگردان، تهیه‌کننده و دستیار برنامه‌های تلویزیونی مرحوم نادر طالب‌زاده درخصوص شناخت خود از جهان‌بینی حاج نادر به هفته‌نامه صداوسیما توضیح داد: جهان‌بینی یک اصل است و هنرمند باید جهان‌بینی خودش را داشته باشد. هنرمندی که به جهان‌بینی خود نرسد، قطعاً نمی‌تواند کار‌های بزرگی کند. حاج نادر نیز خط اصلی و قدرت خود را از قرآن و کلام حق می‌گرفت تا بتواند به حقیقت برسد. وی تصریح کرد: مرحوم طالب‌زاده همیشه می‌گفت عینکی که ازطریق آن مشاهده می‌کنیم باید از جنسی باشد که بتوانیم حقیقت را عنوان کنیم. به نظرم وی از ابزار هنر و رسانه برای بیان حقیقت به‌خوبی استفاده کرد و در این راه از صداقت، عدالت و تقوایی که داشت وام می‌گرفت. جوادی تأکید کرد: وی در دانشگاه کلمبیا ادبیات خواند و همراه با جهان‌بینی خاصی که پیدا کرد، با دریافت بیانات امام خمینی (ره) وارد میدان شد.
این فیلم‌ساز افزود: حاج نادر فضای استکبار را درک و در آن زندگی کرده بود. در همان حال نور اسلام را از ایران دید. وی بعد از رسیدن به چنین معرفتی خودش را سرباز اسلام دانست و برای رشد بیشتر تلاش کرد تا در میدان عمل حرفی برای گفتن داشته باشد.
جوادی با بیان اینکه وی با زیبایی‌شناسی قالب و محتوا توانست سربازانی تربیت و از کشور در برابر هجمه‌های استکبار دفاع کند، گفت: وی از انسان‌های مستعدی که مانند خودش به حقیقتی رسیده بودند و جهان استکبار را می‌شناختند، حمایت می‌کرد تا ابهاماتشان برطرف شود. وی تصویر گنگی را که استکبار از ایران ترسیم کرده بود تغییر داد و کاری کرد که این افراد بعد از تجربه حضور در ایران، به کشور خودشان بازگردند و مقالات ارزشمندی در خصوص ما بنویسند. مرحوم طالب‌زاده، موضوعات فراگیر در جامعه را در برنامه‌های «راز»، «عصر»، «مثبت مکث» و… مورد توجه قرار داد و هدفش، بیان حقایق با قالب و زبان زیبایی‌شناسی بود. جوادی با بیان اینکه واقعاً ندیدم بدون وضو وارد برنامه یا فضای مصاحبه شود، گفت: حس می‌کنم حاج نادر مدام می‌خواست روحش را تازه نگه دارد، چرا که دوست داشت دائم در میدان باشد و در برابر ایران‌ستیزی مبارزه کند. وی تلاش می‌کرد از افرادی استفاده کند که در حوزه بین‌الملل صاحب‌نظرند.
وی با اشاره به جمله‌ای که بر مزار مرحوم طالب‌زاده نوشته شده، گفت: حاج نادر معتقد بود که انقلاب، سرباز می‌خواهد نه سربار. وی همیشه خودش را سرباز می‌دانست. شهدا و افرادی مانند مرحوم طالب‌زاده زندگی دنیوی خود را در زمان حیات تمام می‌کنند و این یک تولد دوباره است و تکلیف فرد با خودش روشن می‌شود. جوادی یادآوری کرد: مقاومت وظیفه‌ای دینی و انسانی است که از کرامت دفاع می‌کند و از خط امام حسین (ع) گرفته شده است. در این دیدگاه حاج نادر از ابتدا در میدان مقاومت حاضر می‌شود و حتی شاگردانش را در این راه تربیت می‌کند تا روایت رسانه‌ای درستی از مقاومت عرضه شود.
وی با اشاره به اینکه جبهه مقابل، تولیدات رسانه‌ای حاج نادر را رصد می‌کردند، افزود: حاج نادر دنبال انسان‌های برجسته‌ای از سراسر دنیا بود تا حرف حق را مطرح کند. وی مقاومت را به معنویت و عقلانیت پیوند زد و همین روش وجه تمایز وی با دیگران بود. مقاومت از نظر حاج نادر مقاومت بدون قلاب ایمان، پیش نمی‌رود و فقط ازطریق باور قلبی شعله آن همیشه روشن باقی می‌ماند و بر جهان اسلام و حقیقت الهی می‌تابد. در ادامه جوادی این‌طور گفت: مرحوم طالب‌زاده در ریلی گام برمی‌داشت که امام خمینی (ره) بنیانش را گذاشته بود و امثال شهید آوینی در آن ریل پیش می‌رفتند. هنر مقاومت از همین ریل‌گذاری پدید آمد و حاج نادر نیز برای آن تلاش بسیاری کرد. اکنون بسیاری از تولیدات رسانه ملی مانند «ثریا»، «سیاست روز» و… از جریان‌سازی‌ها و الگوسازی‌های مرحوم طالب‌زاده نشئت گرفته‌اند.
وی در خصوص اثرگذاری طالب‌زاده بر سینمای کشور نیز بیان کرد: حاج نادر در جشنواره‌های سینمایی کشور داور بوده، فیلم ساخته و…، اما تأثیر اصلی مرحوم طالب‌زاده تربیت نیرو‌های مخلص و انقلابی بود. این نیرو‌ها در میدان، آثار موفقی هم ساخته‌اند. حاج نادر حتی شاگرد‌های عراقی، لبنانی، افغانستانی و… هم داشته است و امروز این افراد در نوع خود هنرمندان موفقی هستند. در واقع هدف حاج نادر تربیت نیرو‌هایی بود که بتوانند آثارشان را در سطح بین‌المللی عرضه کنند و در این راه به شاگردهایش کمک می‌کرد. جوادی به ولایت‌مداری، آرمان‌گرایی، حقیقت‌طلبی و تعهد مرحوم طالب‌زاده به‌عنوان ویژگی‌های بارز وی اشاره کرد و گفت: حاج نادر دنبال حقیقت بود و آن‌قدر جست‌و‌جو کرد تا فهمید کجا حرف حق می‌زنند و به دنبال رسیدن به حقیقت به ایران آمد. امیدوارم در آینده برای معرفی او مستندی بسازم که بتواند ابعاد شخصیتی مرحوم طالب‌زاده را به مردم بشناساند.