بزرگنمايي:

پیام خوزستان - ایسنا / یک منتقد سینما و عضو هیأت انتخاب جشنواره فیلم فجر با اشاره به بازتاب‌های خوب نمایش «پیر پسر» در جشنواره درباره فیلم «قاتل و وحشی» بیان کرد: آنقدر قصه این فیلم جذاب و گیراست که اصلا متوحه بی حجابی (سر تراشیده بازیگر ) نمی‌شوید آن هم در حالی که مشابه این فیلم‌ها در جمهوری اسلامی ساخته و پخش شده است، پس باید مشخص کنیم که تابع نظر کدام یک از مراجع باید باشیم. به نظر می‌رسد در پشت پرده، تصمیمات متعددی درباره سینمای ایران گرفته می‌شود که ما متوجه آن نمی‌شویم و باید جلوی این اتفاقات گرفته شود.
 به نقل از روابط عمومی، هشتمین جلسه از سلسله نشست‌های «سینما رو به آینده» که به همت سازمان سینمایی سوره و به میزبانی امیر قادری شب گذشته (29 بهمن ماه) برگزار شد، به بررسی چهل و سومین جشنواره فیلم فجر اختصاص داشت و این نشست میزبان محمود گبرلو، مهدی کرم‌پور و سجاد نوروزی بود.
ابتدای این جلسه محمود گبرلو در پاسخ به این پرسش امیر قادری که چرا جشنواره امسال پُرحاشیه بوده است، عنوان کرد: فکر می‌کنم امسال نسبت به سال‌های قبل، بهترین تیم هیات انتخاب را داشتیم چراکه اعضای آن از اهالی سینما بودند. در حالی که اعضای هیات انتخاب سال‌های گذشته از مجموعه مدیریتی انتخاب می‌شد و نهایت یک یا دو فیلمساز در کنار آنها بودند که نسبتشان به جریان مدیریتی نزدیک بود. زمانی که وارد جلسه شدم نمی‌دانستم اعضا چه کسانی هستند اما پس از ورود متوجه شدم که همه سینماگر هستند و همان لحظه ورود به جلسه از اعضایی که انتخاب شدند، راضی بودم. چون در جمع عده‌ای فیلمساز بودند و همچنین بازیگر نسل جوان و منتقد حرفه‌ای سینما نیز داشتیم. فکر می‌کنم این اولین بار بود که 2 منتقد؛ یعنی من و آرش خوشخو در هیات انتخاب بودیم. می‌خواهم بگویم که آقای منوچهر شاهسواری به عنوان دبیر جشنواره فجر 43 هیچ دخالتی در انتخاب‌ها نداشتند و به ما گفتند هرچه شما انتخاب کنید، ما همان کار را می‌کنیم.
امیر قادری مطرح کرد: من به عنوان منتقد معتقدم که سطح فیلم‌های جشنواره امسال یعنی فجر 43 از دوره‌های قبل پایین‌تر بود. این تعداد آثاری که در جشنواره حضور داشت، چه قدر سلیقه هیات انتخاب بود و چه قدر به سیاست وفاق و... باز می‌گشت؟
گبرلو پاسخ داد: گمان نکنیم که فیلم‌هایی که در بخش مسابقه‌ بود و خارج از مسابقه دیده شد، تولیدات هیات انتخاب، هیات داوران و یا دبیر جشنواره است. جشنواره محل گذری برای ورود به بازار داخلی و خارجی است. پس ما نباید به این هیات‌ها نقد داشته باشیم که چرا فیلم‌ها ضعیف بود. ما 92 فیلم را که طبق قوانین می‌توانستند در جشنواره شرکت کنند، دیدیم و از میان 92 فیلم به نظر ما فیلم‌هایی که اکران شد از سایر آثار بهتر بود. نمی‌توان گفت باب میلمان بوده‌اند. ما از همان ابتدا از 92 فیلم، 40 اثر را بدون بحث رد کردیم. 9 فیلم هم با رای قاطع همه اعضا رای آورد و این نشان می‌داد که ما مجبوریم بقیه آثار را طبق رای‌گیری انتخاب کنیم و 9 فیلم دیگر با 6 رای قاطع به جشنواره راه پیدا کرد. برای مابقی آثار ما به رای 4 و 5 رسیدیم و این در حالی بود که ما مجبور بودیم 33 فیلم را انتخاب کنیم.
وی افزود: فراموش نکنیم که ما هر سال در جشنواره 33 فیلم داشتیم به این شکل که 22 فیلم در بخش مسابقه و 11 فیلم اولی. البته در فجر 43، 33 فیلم برای بخش مسابقه انتخاب شد بدون احتساب انیمیشن‌ها. آقای شاهسواری گفت سیاست ما این است که جشنواره به انیمیشن توجه ویژه داشته باشد؛ برای همین 4 انیمیشن انتخاب دبیر جشنواره بود. در نهایت می‌توان گفت انتخاب اولیه ما 18 فیلم بوده و بقیه با رای‌گیری به جشنواره راه پیدا کردند. ما هیچ سفارش، تاکید، حمایت و پیشنهادی از سوی هیچکس نداشتیم. در جلسه آخر همه نظر خودشان را بیان کردند و آقای شاهسواری صرفا در آن جلسه قوانین را برای ما مرور کردند و به هیچ وجه توصیه‌ای برای رد یا قبول فیلم نداشت. ما قرار بود 104 فیلم ببینیم اما در نهایت 92 اثر را مشاهده کردیم و جالب است بدانید از میان این آثار، فیلم‌هایی بودند که برای دومین بار در جشنواره شرکت می‌کردند؛ مثلا فیلم‌هایی داشتیم که اسمشان را عوض و یا با تغییراتی دیگر دوباره در جشنواره شرکت کرده بودند.
جشنواره فجر نیازمند تغییر در ماهیت و ساختار است
مهدی کرم‌پور درباره این موضوع گفت: ابتدا باید بگویم که جشنواره فیلم فجر شبیه هیچ جشنواره‌ای در دنیا نیست. در جشنواره کن هم وقتی 20 فیلم از سراسر دنیا انتخاب می‌شود که برترین‌ها هستند، بازهم عده‌ای هستند که با تماشای فیلم هو می‌کشند. پس باید اینگونه فکر کرد که در هیچ‌جای جهان امکان ندارد در یک سال، 33 فیلم خوب ساخته شود و امکان رسیدن به این فرمول محال است. این جشنواره حتی محصول این دولت نیست بلکه وارث دولت قبل است. ما در یک تسلسل اشتباه هستیم و مهم نیست در اینجا چه کسی رییس شود چون بعد از گذشت چند وقت مدیران ما به یک ماشین امضا تبدیل می‌شوند که در سیستم غلطی کار می‌کنند و اینگونه امکان ندارد به رستگاری برسیم. هیچ جشنواره‌ای در دنیا هیات انتخاب ندارد و بر اساس سیاست‌گذاری فیلم‌های هر سال را انتخاب می‌کنند. البته که سیاست‌گذاری آن‌ها سالانه متغیر خواهد بود.
وی ادامه داد: به عنوان مثال من در سال 1381 فیلم «جای دیگر» را ساختم که در اوج دوره اصلاحات، 18 مورد اصلاح به فیلم خورد و من آنها را اجرا نکردم. در 22 بهمن همان سال و در روز آخر جشنواره این اثر برای سینمای رسانه اکران شد. من این فیلم را برای جشنواره‌های خارجی فرستادم و سال بعدش که می‌خواستم مجدد به جشنواره فیلم فجر ارایه دهم، به من گفتند چون فیلم در جشنواره‌های خارجی اکران شده است، در بخش جشنواره جشنواره‌ها فیلمم را نمایش می‌دهند. آن سال یعنی 82 فیلم من، عباس کیارستمی و سمیرا مخملباف را در این بخش گذاشتند که غیررقابتی بود. یا قبلا در جشنواره فجر، بخش کارگردان‌های فیلم‌ اول و فیلم دوم وجود داشت که وقتی آن را مرور می‌کنیم، متوجه می‌شویم که این قانون‌ها هیچ ضرورتی نداشت. ما امسال فیلم‌هایی داشتیم که بدون پروانه ساخت و صرفا ویدئویی در بخش مسابقه سینمای ایران جشنواره فجر 43 شرکت کردند. یا آثاری که قبلا در جشنواره‌های خارجی نمایش داده شدند، برخلاف سالهای گذشته امسال به فجر آمدند.
گبرلو خاطرنشان کرد: بله. فیلم‌های «فریاد» و «آبستن» بدون پروانه ساخت سینمایی و صرفا ویدئویی در بخش مسابقه سینمای ایران جشنواره فجر 43 شرکت کردند. البته امسال این قانون وضع شد که فیلم‌های ویدیویی و سینمایی با هم می‌توانند در جشنواره فجر نمایش داده شود.
کرم‌پور افرود: من اصلا با فیلم‌های ویدئویی مشکل ندارم و حتی معتقدم که پروانه ساخت باید جمع شود چراکه امروزه همه فیلم‌ها دیجیتال است و می‌شود با یک کلیک فیلم‌ها را به جشنواره فرستاد. اما بحثم این است که این سیستم خودش را آپدیت نکرده و همانگونه‌ای است که در دهه 70 بود. در دهه 60 طراحی درستی برای ساخت سینمای ایران انجام شد. اما الان دوران بسیار فرق کرده است و تمام این سازمان‌ها باید تغییر ماهیت و ساختار بدهند و جشنواره فجر نیز از این امر مستثنی نیست. تا زمانی که وضعیت اینگونه باشد، ما هر سال خروجی بدتری از جشنواره فجر خواهیم گرفت چون خودش را با مقتضیات زمانه و جشنواره‌ای در رده جهانی نمی‌تواند هماهنگ کند.
آرای سیمرغ مردمی یک مشکل ریاضی در خود دارد
محمود گبرلو درباره نبود شکیب شجره در بین نامزدهای جشنواره و برگزیده نشدن مریلا زارعی گفت: شخصا بازی ایشان در «دست تنها» را شاهکار می‌دانم و خیلی دوست داشتم. اما نمی دانم چرا نامزد نشدند. به نظر من خانم زارعی بازیگر بسیار خوبی هستند ولی در اینجا بازی شاهکاری نداشتند. از نظر من فیلم «موسی» شاهکار نبود و یک فیلم معمولی بود. از نظر ساختار سینمایی اشکال جدی داشت و از نظر دستاورد فنی هم نوآوری وجود نداشت. سال‌های سال است که در سینمای جهان این را می‌بینیم و اتفاق جدیدی نبوده است.
سپس مهدی کرم‌پور درباره انتخاب فیلم «پیشمرگ» به عنوان بهترین فیلم آرای مردمی بیان کرد: مشکل عمده‌ای درباره آرای مردمی وجود دارد. همه این ساختار جشنواره را باید کوبید و دوباره ساخت. ساختار سینمای ایران در حال حاضر در جایی که به عنوان مدیریت فرهنگی وجود دارد، باید کاملا از بین برود و مجدد ساخته شود. همچنین نیازی به بازسازی ندارد و به نوسازی نیاز دارد. همین سیمرغ مردمی اشکال دارد. سال‌ها در خانه سینما این را گفتم و الان هم می‌گویم. آرای مردمی یک مشکل ریاضی در خود دارد و اتفاق این است که ضریب استقبال مخاطب باید به عنوان یک پارامتر در ضریب محاسبه شود که نمی‌شود. در حقیقت از نظر ریاضیات باید این ضریب را در آرای مردمی در نظر گرفت. فیلمی که مردم استقبال بیشتری کنند شاید رای منفی هم بگیرد ولی اشکالی ندارد و شما باید استقبال را در ضریب محاسبه کنید. من «پیشمرگ» را ندیده‌ام و کلا در این جشنواره 4 فیلم دیدم که دوتای آن هم مربوط به بخش ویژه بود. این نحوه محاسبه تا ابد می‌تواند غلط باشد.
امیر قادری بیان کرد: به این دلیل که شاید مهمترین پارامترها در آن دخالت ندارد.
سجاد نوروزی گفت: در چهل و یک سالگی حس شرم می‌کنم که کار ما به اینجا رسیده است که در کشور خود باید بر سر بدیهیات بجنگیم. شما خروجی جشنواره را ببینید. در یک دوره‌ای «رنگ خدا»، «سگ کشی» و «آژانس شیشه ای» در جشنواره بوده است، این‌ها دعوایشان نشده و الان با این فیلم‌ها با هم دعوا می‌کنیم. برادران حاضر در سازمان سینمایی، صنوف، روزنامه نگار و... هر فیلمی با این فرمول که مهدی کرم‌پور می‌گوید سیمرغ مردمی را گرفت ببینید این فیلم در اکران عمومی از چه وضعیتی برخوردار است. حتما باید فروش خوبی داشته باشد دیگر!
کرم‌پور بیان کرد: وقتی فیلمی که سیمرغ مردمی را می‌گیرد، نمی‌فروشد باید ساختار را درست کرد. اگر شما نسبتی گرفته‌اید که مردم دیده‌ و پسندیده‌اند پس به قول آقای نوروزی باید حداقل پنجاه میلیارد بفروشد و اگر چنین نبود ببینید مشکل ساختاری در کجاست؟
نوروزی ادامه داد: باید در یک جایی این لوپ را تمام کنیم. این که هر سال این حرف‌ها را بزنیم و باز این اتفاق تکرار شود، دیگر بس است. شما جوانان را از سینما حذف کرده‌اید. الان سناریو خود را براساس جواد و نوید می‌نویسند و شما سالهاست که جوان 21 ساله روی پرده نمی‌بینید. توقع دارید دهه هشتادی بیاید و با این سینما ارتباط برقرار کند؟ مگر خود را در آنجا می‌بینند؟ قصه‌ها همه عشقی میان‌ساله شده‌اند. بازیگرهای خانم ما همه چهل و خرده‌ای سال دارند و نقش دختران 27 ساله بازی می‌کنند. کجای دنیا چنین است؟ یک سوپراستار معروف که بالای پنجاه سال دارد برای یکی از فیلم‌های امسال جشنواره به او گفته‌اند و گفت این یک بازیگر 14 ساله دارد و من این را بازی نمی‌کنم. عناصر سینمایی خودشان سازمان یافته از ورود جوانان به عرصه بازیگری و تکنیکال و کارگردانی جلوگیری می‌کنند.
مهدی کرم‌پور مطرح کرد: مساله نگاه است. دیدگاه آن را ندارند.
گبرلو توضیح داد: واقعیت این است که این سازوکارها زمانی درست می‌شود که ما بفهمیم که دوران سینمای وابسته به سیستم نظارتی و حاکمیتی تمام شده و سینما باید به بخش خصوصی واگذار شود و گردش درست هنر صنعت را داشته باشیم. تا وقتی که مدل شوراها با مدل 82 پیش برود طبق چیزی که خود آقای مستغاثی گفتند ما طبق آیین‌نامه سال 82 پیش می‌رویم، راه به جایی نمی‌بریم. ما در هیات انتخاب یک بحثی داشتیم که یکی از دوستان مساله را درباره «پیر پسر» مطرح کرد که این پدرکشی است ما نباید اقتدار پدر را از بین ببریم. گفتم این تفکر همان سال 82 است. آن موقع اخلاقیاتی حاکم بود که باید طبق آن پیش می‌رفتیم ولی نسل امروزی که پدر را محاکمه می‌کند چیز دیگری است.
قادری تصریح کرد: نتیجه همین تفکر است که فیلمی مانند «پیر پسر» که قطعا ارزش‌های خوبی دارد و استقبال از آن زیاد است، این اتفاقات برایش رخ می‌دهد.
محمود گبرلو عنوان کرد: به خاطر اینکه این قضیه از «برادران لیلا» شروع شد و از یک سیلی به پدر رسید به کشتن پدر به این دلیل که ما اجازه ندادیم مسیر طبیعی خودش را طی شود.
قادری گفت: همان‌قدر که تصمیمات حاکمیتی در رسیدن ما به این نقطه تاثیر دارد، حلقه‌های سینمایی ما در بخش خصوصی که از دهه 60 شکل گرفته است در این نوع انحصار سینما نقش دارد.
مهدی کرم‌پور بیان کرد: تا زمانی که وضع به این منوال است ما دائما گروه‌های مافیایی و شبه‌ مافیایی خواهیم داشت. این اتفاق چه در دولت، چه در صنف و چه در بخش خصوصی به وجود خواهد آمد. این ساختار باید اصلاح شود.
محمود گبرلو متذکر شد: با تمام این حرف‌ها باید این واقعیت را بپذیریم که سینمای ایران به بن‌بست و تنگنایی رسیده است که هم تهیه‌کننده و هم فیلمساز و هم سیاستگدار دولتی باید برای نجات آینده سینمای ایران طرح نوینی بریزند در غیر این صورت تماشاگر نسل امروز این سینمای گذشته و قدیمی را نمی‌پذیرد.
نوروزی عنوان کرد: تا زمانی که ارتباط میان ادبیات داستانی و سینما در ایران ایجاد نشود، وضعیت همین است.
«قاتل و وحشی» مشکل شرعی دارد اما مشکلات شرعی باید توسط چه کسی حل شود؟
گبرلو همچنین گفت: سیستم غلط ساختاری جشنواره، بین خبرنگاری که خبر را اطلاع‌رسانی می‌کند و یک منتقد تفاوتی قائل نمی‌شود. حتی سردبیران نیز به این‌ نکته توجه نمی‌کنند. بسیاری از منتقدان صاحب نظر، فیلم را در برج میلاد تماشا نمی‌کنند و همان لحظه هم اظهارنظر نمی‌کنند اما جوانانی که مدعی منتقد بودن هستند، پس از تماشای فیلم سریع اظهارنظر کیلویی می‌کنند و می‌گویند که فیلم ‌بد و ضعیفی بود درحالی که نه فیلمنامه و نه سینما را نمی‌شناسند. خود جشنواره هم در این زمینه مقصر است مثلا فضای نشست‌ها را بسیار باز و گسترده کرده است و همه‌ می‌توانند در آن حضور پیدا کنند.
وی افزود: در همه جای دنیا برای یک فیلمساز ارزش زیادی قائل هستند. به عقیده من شان یک فیلمساز کمتر از رئیس‌جمهور نیست و وقتی می‌خواهد یک گفتگوی مطبوعاتی انجام دهد، باید تمام پروتکل‌ها رعایت شود. مثلا وقتی رئیس‌جمهور نشست خبری دارد، نماینده رسانه مشخص است، سوالش را می‌نویسد و پشت تریبون می‌خواند. عدم اجرای این موارد باعث می‌شود که هنرمندان نیز جشنواره را کمتر جدی بگیرند.
امیر قادری گفت: امسال حتی در یکی از نشست‌ها شخصی کمدی اجرا می‌کرد. این پیشنهاد خوب است که هر رسانه اول جشنواره نماینده‌اش را معرفی کند.
محمود گبرلو در پایان درباره فیلم «قاتل و وحشی» گفت: من فیلم «قاتل و وحشی» را تماشا کردم و فیلم بدی نیست. این فیلم مشکل شرعی دارد اما من این را متوجه نشدم که در جامعه ما مشکلات شرعی باید توسط چه کسی حل شود. ‌ من شخصا معتقدم که مشابه این فیلم‌ها در جمهوری اسلامی ساخته و پخش شده است مانند فیلم «صبح» یا «بازمانده». باید مشخص کنیم که در جمهوری اسلامی ما تابع نظر کدام یک از مراجع باشیم. در فیلم‌ «قاتل و وحشی» آنقدر قصه جذاب و گیرا و درام قوی است که شما اصلا متوجه بی‌حجابی نمی‌شوید . ‌در پشت پرده تصمیمات متعددی درباره سینمای ایران گرفته می‌شود که ما متوجه آن نمی‌شویم. باید جلوی این اتفاقات گرفته شود. یکی از مسئولان جشنواره می‌گفت که نباید فیلم «پیر پسر» را نمایش دهید. پس از اکران گفت که آخیش و فکر نمی‌کردیم که تا این حد بازتاب خوبی داشته باشد. در پشت پرده متوجه نیستند که فیلم چه اتفاقات خوبی را می‌تواند در جامعه رقم بزند.